vrijdag 30 december 2011

Herbouw moet

De herbouw van ‘t Speelhuis – stond het nog niet op de Wereld Erfgoedlijst? – moet. Het was trouwens al wel een rijksmonument. Daar zou op z’n minst de hele regio Zuid-Oost Brabant zich voor moeten inspannen. Dat is nog eens ‘n serious request.

In tegenstelling tot bij voorbeeld België (Catharinakerk en stadhuis Hoogstraten) en Duitsland (Liebfraukirche Dresden) hebben wij niet zo’n sterke traditie op dit punt, al is het na de oorlog wel met de abdij van Middelburg gebeurd. Opvallend gegeven: van zowel de gebouwen in Hoogstraten als het stadhuis in de Zeeuwse hoofdstad zijn eeuwenoude tekeningen van de Mechelse grootmeester Rombout Keldermans bewaard. Dat is ook bij ‘t Speelhuis het geval. Op Radio 1 hoorde ik vanmorgen dat de zoon van wijlen architect Piet Blom er al mee onderweg was naar Helmond.

Terug. Hetzelfde geldt voor het kunstwerk van Har Sanders, het interieur met een tromp-l’ oeil-effect van een gestreept circus-tentdoek. Daar viel bij iedereen die de zaal van ‘t Speelhuis binnenstapte de mond van open. In het ED las ik vanmorgen, dat artiesten als Freek de Jonge bij de aanblik van die zaal zelfs moeite hadden, zich op hun werk te concentreren.

Aan de slag dus. Liever vandaag dan morgen. Maar nu wel zonder asbest graag (elk nadeel hep z’n voordeel).

maandag 26 december 2011

Statenzaal

friese_statenzaal
Het betekende voor mij wel iets, de Friese statenzaal terug te zien. Ik leerde er namelijk in de tweede helft van de jaren vijftig het vak van verslaggever.

De foto staat op het weblog Statenjacht van Jan Arendz en is ook door hem gemaakt. Jan was sinds september 2008 statenverslaggever voor de Leeuwarder Courant (LC). Wàs want vanaf 1 januari heeft hij als journalist wat hij noemt een eigen toko, Jan Arendz Tekst en Advies, een stap die in deze turbulente tijd door veel dagbladjournalisten wordt gedaan.

Maar nu die statenzaal. De foto sprak mij vooral aan, omdat linksachter de perstribune is te zien. Prominent, naast de zetels van de Commissaris der Koningin en het college van Gedeputeerde Staten.

De Friese  Staten (dat Provinciale wordt meestal weggelaten) hebben de bevolking daar van oudsher meer te zeggen dan in andere provincies. Dat heeft niet in de laatste plaats te maken met de eigen taal en cultuur. Het heeft alles van een parlement.

Toen ik in 1956 voor het eerst als vertegenwoordiger van het r.-k. krantje Ons Noorden, deze statenzaal betrad, trof ik daar op die perstribune op de eerste rij de crème de la crème van de Friese journalistiek aan, te weten de redactiechefs van LC, Keimpe Sikkema, het Friesch Dagblad, Piter Wybenga, en de Friese editie van Het Vrije Volk, Sjoerd Leiker. Ik mocht plaats nemen naast de gemoedelijke Jan Gutman van de Friese Koerier (FK), van wie ik heel wat kunstjes heb mogen afkijken: ‘Ach jongen, dat is politiek!’

De chef redacteur van de FK, de tot in Den Haag roemruchte Laurens ten Cate - later, na een fusie nog ‘n tijdje (mede-)hoofdredacteur van de LC - kwam alleen als er echt vuurwerk werd verwacht. Ten Cate was iemand die het zich kon permitteren, tegen  de toenmalige CdK, de Drent mr. H.P. Linthorst Homan, te zeggen dat-ie het niet goed deed.

De Leeuwarder Courant, sinds 1752 en zich toen nog met een banderol onder de titel afficherende als Hoofdblad van Friesland, was een toonaangevende regionale krant, die qua niveau in den lande nauwelijks een weerga had. Een avondblad, waarvan de buiteneditie in de vroege middag verscheen. Sikkema schreef ‘s morgens zijn statenverslag op de perstribune natuurlijk met de hand, de kopij werd door een koerier opgehaald en na de lunch – in december tijdens de begrotingsbehandeling, door de provinciebodes geserveerde, huisgemaakte snert - vonden de statenleden de versgedrukte LC met dat verhaal op hun lessenaars. Daar viel mijn mond bij open en daar voelde ik mij als Brabants broekie heel kleintjes bij.

Die statenzaal uit 1896 is er dus nog steeds, ondanks het nieuwe Provinsjehûs, sterker, ze is gerestaureerd. Die zaal heeft een aantal wandschilderingen die slaan op belangrijke momenten in de Friese geschiedenis. Daarvan herinner ik me er één in het bijzonder: de edelman Gemme van Burmania, die voor koning Filips II staat en zegt: ‘Wij Friezen knielen alleen voor God’.

woensdag 21 december 2011

CDA kreeg z’n lollie

De kinderachtigheid, waarmee die 130 km-kwestie gisteren in de kamercommissie van madammeke Schultz van Haegen is ‘opgelost’. Ik heb het beeld van Politiek24 ‘n tijdje op het scherm gehad, ondertussen dingen doende die ik vooralsnog nuttiger achtte. Alleen al de lichaamstaal van VVD-er Charlie Aptroot (‘Wat ‘n gezeur allemaal’) die al voorspelde wat hij na afloop zou zeggen: 'De invoering in het hele land gaat dan wel iets trager, maar gaat wel door.’ Triomf!

Het maakte niks uit, al waren de replieken van Schultz een en al gehakkel, stereotiep eindigend in ‘Ja, wat moet ik er verder nog van zeggen?’

Het CDA vroeg en kreeg z’n snoepje. Ik mag tenminste aannemen dat de afremmende motie die de nog net niet zieltogende calimero van het kabinet gaat indienen, een meerderheid zal krijgen en dat VVD en PVV waar het om hardrijden gaat, effe zullen dimmen.

Waarom slechts een zoetmakerslollie? Omdat het als een paal boven water staat, dat elke snelheidsverhoging tot meer verkeersdoden leidt. Basta.

dinsdag 20 december 2011

Leegloop

Bisschop Hurkmans van Den Bosch zegt dat de leegloop van zijn kerk in Brabant niets te maken heeft met het seksueel misbruik (letterlijk: ‘met dit rapport’). Ik denk dat hij daarin gelijk heeft.

In de loop van tientallen jaren is er in het eens zo ‘vroom-katholieke’ landsdeel, waar ik gemakshalve Limburg maar even bij reken, sprake van een vermaterialisering, gepaard gaande met een toenemende lauwheid in geloofszaken. Vooral sinds een aantal kerkelijke verboden en geboden (los van De Tien van God) zijn afgeschaft, zoals het verplichte zondagse kerkbezoek en de vasten- en onthoudingswet, is het hard gegaan. Met het sluiten en slopen van kerken als gevolg. Tegelijk verschenen in de van huis uit katholieke, van haar bisschoppelijke censoren ‘bevrijde’ Brabantse pers de seksadvertenties. Een proces van jaren dus.

Wat tot dusver was overgebleven, was ‘n rudimentair soort sfeerkatholicisme, goed voor zelf geregisseerde trouwpartijen en kerstnachtelijk gezwijmel. Met principes had dat niets te maken. Sterker: om je officieel als katholiek te laten uitschrijven diende je pas principieel te zijn. En zo ontstond tevens een klimaat, waarin het walgelijke gefoezel in kerken en kloosters aan het licht kon worden gebracht.

Overigens, in de raadszaal van de gemeente Best hangt – in een onopvallend hoekje weliswaar – nog steeds een kruisbeeld.

vrijdag 16 december 2011

Even lekken a.u.b.

Historicus Jan de Roos heeft bij de bestuursrechter bot gevangen, met zijn verzoek tot volledige openbaarmaking van het dossier Klaas Carel Faber, de oorlogsmisdadiger die in 1952 uit de Bredase koepelgevangenis ontsnapte en sindsdien zijn straf in Duitsland niet uit zit.

Minister Ivo Opstelten, weigert De Roos inzage van een gedeelte van dat dossier ‘omdat dit de relatie met Duitsland zou schaden’. De rechter is daarin mee gegaan.

Mijn eerste gedachte hierbij is: is er ook een klokkenluider in de zaal? En vervolgens: Heeft de rechter kennis gekregen van de achtergronden, zodat hij kon beoordelen of hier geen sprake is van een drogreden?

Want hoe zou een zeventig jaar geleden door een ander Duitsland overvallen en geknechte natie de relatie met het nieuwe en gerespecteerde Duitsland met deze informatie op het spel kunnen zetten?

Is die informatie dan zó belangrijk? Dat weet ik niet en dat is het ‘m juist. Dezer dagen zette het NIOD het complete zogeheten standaardwerk van Loe de Jong over Nederland in WO2 online. Prachtig. Maar iedereen weet inmiddels wel dat die boeken van De Jong als ‘geschiedschrijving’ niet onomstreden zijn. Tezeer bepaald door zwart-wit-denken, is een van de punten van kritiek. Valt De Jong allerminst kwalijk te nemen; je kunt zelfs zeggen dat het ‘t lot van menig historicus is dat het denken over het verleden onderhevig is aan verandering. Met andere woorden: geschiedschrijving houdt nooit op.

Kan iemand even lekken? Naar Brandpunt of Zembla of zo.

dinsdag 13 december 2011

Levende schilderijen

Al eeuwenlang gaat het over ‘levende’ schilderijen. Hoeveel is er al niet gefilosofeerd over de geheimzinnige glimlach van Da Vinci’s Mona Lisa in het Louvre. Wie is het eigenlijk en wat zit er achter dat lachje? gemanipuleerde_mona_lisaReproducties van dat portret zijn niet alleen van snorren en baarden voorzien, maar eindeloos gemanipuleerd. Die hobby heeft een enorme vlucht genomen sinds Photoshop. Even Googlen levert verbluffende resultaten <- op. Blijkbaar wordt dat mysterieuze lachje opgevat als een uitdaging.

De impact van schilderijen, in het bijzonder geschilderde portretten, is een nadere studie waard, zo bedacht kunsthistorica Elsje van Kessel en ze is er aan de Leidse universiteit op gepromoveerd. Ze bekeek daarvoor schilderijen uit het Venetië van de zestiende eeuw.

In het persbericht van de universiteit over dit promotieonderzoek lees ik: ‘In de Venetiaanse cultuur  konden schilderijen soms de rollen van mensen overnemen en dus personen worden. Schilderijen ontvingen bezoekers en trokken pelgrims aan; ze genazen en redden mensen; ze verdienden geld; mensen werden verliefd op ze; ze riepen agressie op en werden slachtoffer van geweld; ze werkten als agenten van kunstenaars, adellijke families en vorstenhoven; ze werden geslagen, gekust en geliefkoosd.’galerij_burgemeesters_528x396
Portrettengalerij in het gemeentehuis van Best.


Ik bezwijk voor de verleiding, om het wat dichter bij huis te zoeken. Ik denk aan de zeventiende-eeuwse portretten van calvinistische regenten met plooikragen als molenstenen in het Frans Halsmuseum in Haarlem. Bespeur ik daar, bij mij als man met luchthartiger roomse roots enige weerzin? Ja, al was het alleen maar om de macht en het aanzien, dat de opdrachtgevers aan de schilder in hun portretten uitgedrukt wilden zien. De benepenheid, de geforceerd strenge arrogantie. Zoiets.

Deze cultuur is nog steeds niet dood, getuige de nog geen halve eeuw oude portrettengalerij van burgemeesters en ereburgers in de raadszaal van Best. Kunnen ook deze portretten emoties oproepen? Jazeker, al denk ik daarbij eerder aan het schilderij van wijlen burgemeester Cox in het gemeentehuis van Heeze, waarvan rond 1960 de ogen met een balpen werden ingedrukt. Deze nimmer opgeloste ‘balpenmoord’ lijkt naadloos aan te sluiten op de redenering van onze jonge doctor in Leiden.

(Gesproken column voor Omroep Best, 14 december 2011, 18:10 uur.)

vrijdag 9 december 2011

Opzienbarende buikgriep

Wat is er al veel geluld over Matthijs van Nieuwkerk, die maandagavond (naar nu blijkt) met de hand aan z’n gat de set van DWDD moest verlaten, wegens (naar nu blijkt) een zich aankondigende buikgriep, meestal in goed Nederlands aangeduid als ‘aan de schijterij’.

Laat ik daar dan ook nog maar even aan meedoen. Was het wel bijzonder genoeg, behalve dan  dat beroepsbullebak Jan Mulder even van bijzitter (wat iets anders is dan bijzit) promoveerde tot presentator eerste klas?

Nee, helemaal niet, want wie dagelijks de hoofdrol wil spelen op de buis, riskeert in het harnas te sterven en een aanval van buikgriep is een hopelijk vroege herinnering aan de sterfelijkheid van de mens.

Voel ik daar iets? Ben ik effe blij dat ik aan een laptop zit en niet voor het alziend oog der Nederlanden.

maandag 5 december 2011

Sint op erfgoedlijst(en)

Sinterklaas komt in elk geval op de binnenlandse erfgoedlijst (wist niet dat die al bestond) en wellicht op de wereldlijst als typisch, onvervangbaar Nederlands feest. Betrek er België ook even bij a.u.b, want daar leeft het ook hoor, sinds jaar en dag. Felix Timmermans schreef er al over. sint_hanteert_roe
Erfgoed. Mét Zwarte Piet, neem ik aan. De discussie daarover tussen blank en zwart, blank en blank en zwart en zwart in


<- Is dit wel ‘n blank kindje? Anders krijg je dat weer.
Debat op 2 mondde zaterdagavond op tv uit in een complete chaos. Presentator Ghislaine Plag was misschien ´n beetje te zacht en te beleefd. Waar was trouwens de als mede-presentator in de gids aangekondigde Arie Boomsma? Niet dat dat veel had uitgemaakt.

In elk geval stelde beeldbuis-historicus Herman Pleij zonder omwegen vast, dat ‘de moor’ die Sint sinds het midden van de negentiende eeuw vergezelt, wel degelijk zijn roots in de slavernij moet zoeken. En ook ‘n beetje in de 80-jarige Oorlog met Spanje. Oeps, laat ze het daar niet horen.

Alles beter dan maar blijven ontkennen, lijkt mij. Maar zie dan tegelijkertijd in dat de rollen van zowel Sint als Piet zijn geëvolueerd. Met hetzelfde recht kan die evolutie verder gaan. Dus gooi er, nu de hulpsinterklazen toch al in opmars zijn, ook wat witte Pieten tussen, er zitten toch ook witte en zwarte kindertjes in de klas?

Wat blijft er de tegenstanders van de zwarte versie van Piet dan nog over om te klagen? Niks.

vrijdag 2 december 2011

Occupy in de verdrukking

Over Occupy heb ik geen mening. Dat is vaker het geval, als ik ergens te weinig vanaf weet. En Occupy heeft zoveel gedaanten. De New Kids van Maaskantje doen ook al mee, met een stapel bierkratten als middelpunt.

Het ontstáán op Manhattan alleen al. Alsof die Amerikanen voor het eerst kennis hebben genomen van de mars van de Parijse marktvrouwen op Versailles in 1790 of daaromtrent. Alleen hebben ze  niet opgepikt dat het daar ergens over ging, dat het te maken had met een tekort aan brood, terwijl het Franse hof zich tegoed zat te doen aan taartjes. Het doet er niet toe, of het apocrief is of niet, want het verhaal is te mooi dat koningin Marie-Antoinette geroepen zou hebben: ‘Waarom hebben ze dat volk dan geen boterham gegeven?’

In Eindhoven zit het de Occupybeweging trouwens niet mee. Het gemeentebestuur wil ze weg hebben van hun prominente plaats in de stad en ze naar een braakliggend stuk grond achter het station bonjouren, waar geen hond, laat staan winkelend publiek, voorbij komt. De bezetters bedienen zich nu haastig van de middelen van de door hen verfoeide (?) rechtsstaat, door een kort geding aan te spannen.

Toch bespeur ik bij mezelf een begin van sympathie. Dat komt doordat de Eindhovense actievoerders korte metten hebben gemaakt met het irritante optreden van de tv-verslaggevers van PowNed, die er ‘gewoon’ van uit gaan dat hun Telegraaf- annex GeenStijl-gedrag niet alleen door publiciteitsgeile politici en andere zich Bekend achtende Nederlanders geaccepteerd dient te worden, maar door iedereen die ongevraagd de camera op zich gericht weet.

Gewoon rechts-reactionairen hoor, en daarbij gaan mijn haren recht overeind staan. Zo ook bij een oproep via het door mij overigens zorgvuldig gemijde Facebook van een zekere Danny Cordromp om eventueel op de ‘verboden plaats’ tegen de bezetters te gaan demonstreren. Want ja, ‘het zijn professionele werklozen die agressie opwekken en leven op kosten van mensen die werken’.

Wat zijn dat, professionele werklozen? Mensen die vrijwillig zonder werk zitten? De term langharig werkschuw tuig, was die ook niet uitgevonden door De Telegraaf?

donderdag 1 december 2011

Overheid houdt hoofdpijn bij ICT

Overheid en geparenteerde diensten hebben chronische hoofdpijn bij het omgaan met ICT. Voor alle duidelijkheid: dat staat voor Informatie- en ComputerTechnologie.

Het is (te) duur, het werkt niet of onvoldoende en het is onveilig.

Een aansprekend voorbeeld vinden we nu weer in de gemeente Oirschot, waar de aanleg van draadloos internet (WiFi) voorlopig is afgeblazen.

Merkwaardig: Terwijl iedere klojo in een wip met een routertje van 85 euro een gesloten thuisnetwerk aanlegt, moet zoiets in Oirschot bij ‘eerste investering’ ruim 55.000 euro kosten. Terecht heeft een D66-raadslid daartegen geprotesteerd en dat bezwaar was niet aan dovemansoren verspild. Er wordt nu nog eens even ‘creatief gekeken’ naar een goedkopere oplossing, desnoods voor alleen de raadszaal.

Als men daar dan toch mee bezig is, realisere men zich ten eerste dat er in de ict-wereld teveel gladjanussen, misschien toepasselijker: linkmiechels rondlopen die uit het nog altijd wijd verbreide digibetisme een slaatje proberen te slaan. Als ik me goed herinner, heeft de gemeente Breda vorig jaar ‘n half miljoen neergeteld voor het bouwen van een nieuwe website, waarover men achteraf toch weer niet zo tevreden was. Da’s nog eens bouwfraude.

Ik zou zeggen, begin als ‘kleine overheid’ maar eens met een abonnement op een goed computerblad te nemen. Of, nog makkelijker, googel even. Dan kun je uitkomen bij sites als deze, die je zelfs helpen als je een camping van draadloos internet wil voorzien.

Zie ook: Raadsstukken op tablet in Oirschot

Broodje Slim

broodafdBij sommige Lidls in dit land (‘Luxe voor iedereen’ tijdens de feestdagen) krijg je momenteel twee broden voor de prijs van een. Er geldt wel één voorwaarde. Je mag dat tweede brood pas ‘n paar dagen later ophalen.

Linda Nijenhuis van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal (uuh? nog nooit van gehoord, maar dat zal aan mij liggen) vindt dat ‘een mooi voorbeeld van hoe supermarkten kunnen meedenken met de consument om voedselverspilling te voorkomen’, zei ze tegen dagblad Trouw. Zo wordt immers voorkomen dat (een deel van) dat tweede brood de afvalbak ingaat, denkt ze.

Broodje Duurzaam? Welnee, Broodje Slim van Lidl, dat hiermee bereikt dat de klant zich ‘na een paar dagen’ weer eens meldt om zich door de luxe-voor-iedereen te  laten verleiden. Mevrouw Nijenhuis heeft zeker nog nooit van de vriezer gehoord, of ze gaat zover in haar duurzaamheid dat ze die in de ban heeft gedaan.