woensdag 24 december 2014

In de mensen een onbehagen

De roep om  afschaffing van Kerstmis als algemeen christelijke feestdag wordt steeds heviger. Ken de vrije dagen aan de werkers toe als vrije keuzedag, dan zijn we meteen ook  goed multicultureel bezig en het is gezonder. Niks vreetdrang.

Vrede op Aarde. Jaja, In de mensen een onbehagen.

Een aantal supermarkten is op eerste kerstdag ‘gewoon’ open, voor degenen die de afgelopen dagen ‘geen tijd’ hadden om boodschappen te doen. Heel wat mensen, vooral ouderen, vinden dat we de weg helemaal kwijt zijn. Ik las in de krant een bozig ingezonden stukje, waarin iemand dat verwoordde. Hij klaagde dat zijn omgeving een verwijzing naar de oorsprong van het kerstfeest – de geboorte van Jezus – niet duldde: ‘Wij vieren Kerst zoals wij dat willen.’

Heel wat milder en vooral een uiting van nostalgie is het verhaal van een inwoner van een Kempisch dorpje in de rubriek Mijn ED over zijn rol van misdienaar in de kerstnacht in de jaren vijftig. Op een uiterst herkenbare manier (voor die ouderen) schetst hij zijn gang – door de sneeuw! – naar het dorpskerkje, waarvan hij de klokken mag luiden en waarin hij vervolgens met een tiental leeftijdgenoten in toog en superplie als levend decor in de nachtmis mag fungeren. De kaarsen, de warmte, de wierook, de onderlinge verbondenheid. Het ontbijt thuis daarna: met worst- en kerstbrood (eens in het jaar hoor), daarna het bekijken van de kerststallen bij de buren en in andere kerken. Dat was het.

In het nachtelijk radioprogramma Nooit meer slapen hoorde ik een interview met een Vlaamse psychiater die twee boeken heeft geschreven over de vergeefse jacht op Geluk en het gegeven dat het nu draait om louter het leuk hebben en leuk zijn. Je hoeft niet eens de tv aan te zetten om te begrijpen wat hij bedoelt.


O ja, nog behoefte aan kerstsfeer? In de Grote Kerk in Breda (ooit toegewijd aan O.L. Vrouw, vervolgens protestants en nu alleen nog cultureel erfgoed) zingt het Breda’s Mannenkoor vannacht vanaf 12 uur. In plaats van de nachtmis.

donderdag 18 december 2014

Schrijf alles voortaan maar aan mekaar

Alleen thuis zijnde, voor het eerst sinds jaren weer eens meegeschreven bij het Groot Dictee.  Wanneer gaat nu eens een Vlaming dat voor ons opstellen? Ze mogen dan deze keer  hebben verloren, om het zo maar te noemen, maar het woord van Godfried Bomans, dat zij de hoeders van onze cultuur zijn, blijft voor mij volledig overeind.
Vond je de inmiddels bijna 83-jarige taalvirtuoos Dries van Agt als voorzitter ook zo knuffelwaardig? Ik vond hem een attractie op zich, tijdens dit vijfentwintigste dictee, geformuleerd door Bart Chabot, aan de uitspraak van wiens naam (Sjabot) ik nooit zal wennen, omdat ik een gelijknamige familie heb gekend die op z’n Frans werd aangeduid, dus met Sjaboo.
Hoe het zij, Chabot heeft ons voor eens en altijd geleerd dat je woorden zoveel mogelijk aan elkaar moet schrijven, dus: gillendekeukenmeidenvertoon. Ik zat met 34 fouten 11 boven het gemiddelde en dat is voor een belangrijk deel te wijten aan die vermaledijde koppeltekenmanie, die er in mijn jonge jaren is ingepompt, omdat het aan elkaar schrijven van woorden germanistisch werd gevonden. Een hoofdredacteur viel in dit kader bij voorbeeld over het woord betonbrug. (Nu is dat natuurlijk een lelijk woord.)

Dus schrijf alles voortaan maar naar hartenlust alles aan elkaar. Dan  hoef je echt nog niet zo ver te gaan als de Duitsers,  die overigens vorig jaar Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz als zijnde te gek, uit een wettekst hebben geschrapt.

dinsdag 16 december 2014

Dagobertducktaks

Het woord oudjes is uit de bus gekomen als het lelijkste en meest  ongewenste woord van 2014. Wie dat uiteindelijk heeft bepaald, moet men maar van mij te goed houden. Er zijn zoveel mensen en instanties die aan dit soort dingen hun tijd vergooien, dat je er, zelfs met behulp van Google niet meer uit komt.  Zelf oud zijnde,  zie ik niets laatdunkends of neerbuigends in het verguisde woord. Het vervangen van zo'n woord – in dit geval door 'ouderen' – is trouwens in de taalontwikkeling niks bijzonders. Men spreekt in zo'n geval van een eufemisme.

Eerder zijn 'ouden van dagen' al  vervangen door 'bejaarden', wat ik eigenlijk een even lelijk woord vind als nabestaanden. En zo was het ooit, om wat voor reden dan ook, minder gewenst over 'de jeugd' te spreken (en al helemaal niet van 'die jeugd van tegenwoordig'), vandaar het eufemisme 'jongeren'. Van Kooten en De Bie zijn daar indertijd leuk satirisch mee omgesprongen, toen ze de 'oudere jongere' ten tonele voerden.

Van Dale (dat weet ik nou weer wel) heeft 'het woord van het jaar 2014' aangewezen. Hou je vast: Dagobertducktaks. Heel wat lucratiever bij het scrabbelen dan het selfie van 2013. Het woord is uitgevonden en stevig gepromoot door de FNV, slaat op de schatrijke vrekkige oom van Donald Duck en betekent dus 'extra belasting voor de rijken'. Houden wij Nederlanders het bij grote woorden, de Belgen gaan daarvoor de straat op – en werpen onder het motto wij pikken het niet langer, barricades op. Altijd gedacht dat 'iets niet pikken' een typisch Hollandse eigenschap was.

Het moet niet nog gekker worden in dit land. Hoe zo? Ook in Noord-Holland hebben ze hier en daar een dennenbosje. Geloof het of niet, maar iemand is daar op het idee gekomen, een kerstboom in de natuur van slingers en ballen te voorzien. Trouwens, je hoeft niet zo ver van huis te gaan om te stuiten op merkwaardige ingrepen. Zo weet ik in het buitengebied van Best een huis, waarvan de bewoners 's morgens vroeg een muziekspelertje met vogelgeluiden aanzetten. De hanen in de omgeving kraaien niet langer om de zon op te roepen, maar uit pure verontwaardiging.  

donderdag 11 december 2014

Van het Ruitfront geen nieuws

Je kon het allemaal op je vingers natellen.
Er botsen en kantelen vrachtwagens op de A2, Randweg Eindhoven.  Gevolg: 100 kilometers file in het hele spinneweb.
 ‘Dus moet die wegenruit er komen. Vindt u niet? Ja, potverdomme, ik zit me hier kapot te ergeren.’
Op naar het Provinciehuis, bestuurder Ruit – © Jos Kessels – van Heugten voor de camera. Triomf. ‘Ja, het stoom komt de Brabantse ondernemers uit de oren.’
Op de website van Omroep Brabant barst naar aanleiding van dit interview de discussie los. Opnieuw uiterst voorspelbaar:
Erik Dings: ‘Gewoon beginnen met de aanleg van de Ruit voor het over een paar jaar elke maand opstopt.’
Hans99: ‘Dus een of twee keer per jaar zo n ongeluk, en zo n verkeersopstopping is voldoende rechtvaardiging voor een "ruit" die € 900 miljoen euro kost, nog los van de maatschappelijke kosten, zoals de hoeveelheid groen die moet wijken, de extra overlast voor vele mensen etc.????’
Veel reaguurders hebben zelden genoeg aan één ! of ?
Marius de Klein: ‘Het is wel duidelijk dat jouw kleur niet groen is.’
Hier wordt overduidelijk het groen van Van Heugten’s CDA bedoeld.
Het is niet moeilijk, de rest er zelf bij te bedenken.
Het Eindhovens Dagblad opent met een foto van een halve pagina, waarin een zogenaamde tagwolk is verwerkt. Dat is een afbeelding van woorden die als zoekterm op het internet zijn ingetikt en de lettergrootte van die woorden geeft aan welke term de hoofdrol speelt. In dit geval zijn dat A2 en RUIT. Dat laatste woord is wel ‘onnatuurlijk’ groot. Maar enige manipulatie ten behoeve van een sprekende vormgeving mag  wat mij betreft. Het ED besluit trouwens zijn artikel op pagina 1 met de opmerking dat de roep om de Ruit ‘een simpele en al te snelle conclusie lijkt’. (Het vermengen van nieuws en commentaar is allang geen taboe meer.)
Maar waar ik me, ook op internet en ook bij de politie, rot naar heb gezocht: wat is er nou eigenlijk gebeurd, dat deze verkeerscongestie heeft veroorzaakt? Vrachtwagens botsten. Wie? Wat en Waar op de A2? Eén van de wagens is gekanteld. Er zou ook een lantaarnpaal op de tegengestelde rijbaan zijn gevallen. Is er (weer eens) te hard gereden en door wie? Buitenlanders of inlanders? Wat heb ik  aan berichten die beginnen met ‘Het was al zo donker, koud, nat en winderig,’ zeker als de essentie ontbreekt?

Conclusie: Van het verkeersfront verder geen nieuws, laat staan van de Ruit.

zondag 7 december 2014

'We worden belazerd'

Hans Aarsman, de ex-fotograaf (kan dat hier eigenlijk, ‘ex’?) die al jaren voor de Volkskrant foto’s analyseert en interpreteert, de ‘Aarsman Collectie’, zweert bij tellen meten en rekenen. Aldus heeft hij een expertise ontwikkeld, hoewel in een interview in de regionale bladen, zegt hij ‘Er worden de hele tijd experts opgevoerd. Maar wat is een expert eigenlijk?’

Aarsman produceert nu grafieken van het vrachtverkeer dat de Piet Heintunnel in Amsterdam passeert, aan de hand van persoonlijke tellingen en concludeert daaruit dat de economie aantrekt.
De vraag is natuurlijk of je daarvoor in weer en wind moet gaan staan turven. Aarsman kan dat wel vinden onder het bekende adagium meten = weten, maar – al mag dat kennelijk niet van hem – je kunt het ook met je klompen aanvoelen.

In de jaren zeventig hadden we ook een crisis. Niet zo lang en als ik het me goed herinner ook niet zo ingrijpend mondiaal. Maar in die tijd had ik collega’s die regelmatig vanuit West-Brabant naar Den Bosch reden en op een gegeven dag constateerden: ‘We worden belazerd.’ Die vaststelling ontleenden ze aan het feit dat het vrachtverkeer opeens drastisch was toegenomen.


Ik wil maar zeggen, wat kan het mij schelen waar je je expertise vandaan haalt. Als je maar goed om je heen kijkt en nadenkt.

donderdag 4 december 2014

Duveltje uit een doosje

Diederik Samsom heeft zich namens zijn PvdA tegen het schaliegas gekeerd. Duveltje uit een doosje, zo’n ding op een veer dat tegen je neus springt als je niet uitkijkt. Coalitiegenoot VVD, in de persoon van Mark Rutte, trok op tijd z’n gezicht terug en werd verder niet warm of koud van wat zich niet lijkt te verdragen met het kabinetsbeleid: het volslagen overbodige voor- en tegens onderzoeken van boren naar dat gas in Nederlandse bodem.

Even overbodig als het gewichtig confereren met voor- en tegenstanders plus hele en halve sceptici over het al dan niet uitbreiden van de burgerluchtvaart op vliegvelden als dat van Eindhoven. Praatjes voor de vaak.

Dezer dagen berichtte de Leeuwarder Courant over de zorgen die Schiermonnikoog en Ameland zich maken over industriële ontwikkelingen rond de Waddenzee (werelderfgoed, met dezelfde status als de Grand Canyon). Een oliemaatschappij wil ten noorden van Schier, zoals het eiland in de wandeling wordt genoemd, proefboringen gaan doen naar aardgas en de gemeente vreest dat dit op een permanent boorplatform uitdraait; ja ondanks de lessen van de aardbevingen in Groningen. ‘Toeristen komen hier voor de rust en de duisternis. Dat komt dan allemaal in het geding,’ zegt Schier.


Het verontrustende is natuurlijk, dat niet de politiek bepaalt wat er in dit overvolle land gebeurt, maar – allerkortst samengevat – de economie. Of, anders gezegd, het verrassende verhaal van Samsom is verkiezingsretoriek van het zuiverste boorwater. En Rutte houdt de boel echt wel bij mekaar. Voorlopig.