maandag 17 april 2023

Excuses blijven onbegonnen werk

De gemeenteraad van Vlissingen heeft met een krappe meerderheid excuses aangeboden voor het aandeel van de Zeeuwse haven in de transporten van 'tot slaaf gemaakten' naar de koloniën. Ik blijf van mening dat dergelijke excuses, met name voor wat voorouders (wie?) hebben gedaan onbegonnen werk is. In voorgaande discussies over dit onderwerp zei iemand: 'dan kun je wel excuses aanbieden voor de hele wereldgeschiedenis'. Met andere woorden: zo weet ik er nog wel 'n paar.

In mijn kast vond ik dezer dagen een boek, uitgegeven in 2013 door de Heemkundekring Tilburg, getiteld 'Verkeer en vervoer in Brabant – 1814-1940'. Een, zo blijkt uit lezing, compleet overzicht van de tijd voor de aanleg van autosnelwegen, waaraan een tiental mensen meewerkten. Daarin een uitvoerig overzicht van de aanleg rond 1904 van de Bergsche Maas, met inzet van meer dan duizend handarbeiders. Bloed, zweet en tranen staat erboven en dat doet het ergste vrezen.

Schrijver Hans van den Eeden noemt dit verleggen van de Maasmond om waterstaatkundige redenen (herhaalde overstromingen) het Deltaproject van de negentiende eeuw. Ik citeer er wat uit, om aan te geven dat er waarschijnlijk nazaten zijn te vinden, die hun vinger op zouden kunnen steken voor het in ontvangst nemen van excuses.

Van den Eeden heeft onder meer uitgezocht: 'De werklieden werkten 16 uur per dag gedurende zes dagen per week. Het werk was erg zwaar. Met de schop werd de zware vochtige rivierklei op houten kruiwagens geschept. Daarna moesten de kruiwagens van “beneden” een dijk worden opgereden (…) Het loon was onacceptabel en uitbuitend laag: een gulden per dag. De arbeiders waren onder uitermate primitieve omstandigheden gehuisvest (…) Uit verslagen blijkt dat de hygiënische omstandigheden voor de arbeiders ronduit slecht waren.'

Brabantse slaven? Nee, niet expliciet, de werklieden kwamen uit het hele land. Er heerste rond 1900 een gigantische werkloosheid. Dat maakte uitbuiting 'makkelijk'.

vrijdag 14 april 2023

Even geen krant in de bus

Ooit kwam ik een hoofdredacteur op straat tegen die me toeriep: 'Doorverschijnen hè Guido?' Ik was het roerend met hem eens, want door allerlei omstandigheden – aaneengesloten feestdagen, voor zover ik me herinner – was de toen nog exclusief papieren krant afwezig. Natuurlijk moest ik daar weer aan denken bij het berichtje van de 'Directie van DPG-media' in het Eindhovens Dagblad van heden: 'Op Koningsdag donderdag 27 april verschijnt er geen krant'.

Het bericht vervolgt: 'Distributie is de afgelopen jaren lastig gebleken wegens de festiviteiten.' Het begin van het einde van de papieren krant? Dat is dan als automatisch de volgende gedachte, zeker na de slotmededeling van de directie: 'Koningsdag is wel te volgen via ed.nl' En meer dan Koningsdag neem ik aan, want digitalisering is immers het toverwoord. Al jaren bestaat de mogelijkheid, dagbladen (goedkoper) online te volgen.

Over het in de kou sturen van lezers die op 'het papier' zijn aangewezen en daarvoor navenant betalen, zal ik het verder maar niet hebben. In de tang van de digitalisering. Wel over het feit dat de krant er ooit trots op was (en ook niet naliet dat te vermelden) dat ze erin slaagde, dat papier te bezorgen onder de moeilijkst denkbare omstandigheden – sneeuw en ijs om wat preciezer te zijn. Excuus als het even niet lukte en zeker nabezorging (waarvan je vandaag de dag bij een misser allerminst zeker bent).

Bij mijn weten is het niet verschijnen van de originele krant op zon- en feestdagen in Nederland een uniek verschijnsel. Het is een verworvenheid van misschien wel de eerste vakbond alhier, de grafische. Pas op zondagmiddag mochten in mijn tijd de loodpotten van de zetmachines weer worden opgewarmd en de flessen melk (tegen de giftige dampen!) voor de werknemers worden klaargezet. 's Morgens was bij de uitgang van de kerk het Belgische Het Laatste Nieuws uitgevent. Diezelfde Belgen hebben intussen driekwart zo niet meer van de Nederlandse dagbladpers in handen, zonder dat daar ooit een democratische haan naar heeft gekraaid.

Koningsdag is wat de nieuwsvoorziening betreft bepaald geen feestdag.