Kloof tussen rijk en arm

Juristen, columnisten en andere commentatoren maken zich volgens mij terecht druk over het plan van minister Dekker van Rechtsbescherming om een einde te maken aan het veelvuldig gebruik van ‘gratis’ rechtsbijstand door mensen die een advocaat niet kunnen betalen. Of niet in staat zijn, het juridisch geharrewar te snappen. Dekker, verander de naam van je portefeuille maar in rechtsongelijkheid. Want met dit idee verdiep je kort gezegd de kloof tussen arm en rijk. Het past weliswaar in de mentaliteit en het beleid van Rutte III, maar dat terzijde.

Wie voor een dubbeltje geboren is… Het hoeft niet eens ‘n rechtszaak te worden, wil je,  in die situatie verkerende, worden genaaid. Een bekend voorbeeld is dat van verzekeringsmaatschappijen die met een handigheidje proberen onder een schade-uitkering uit te komen. Oké, natuurlijk komt het  voor dat mensen – mag ik effe fange? – de zaak proberen te tillen, maar daartegen bestaan voldoende controlemogelijkheden.

Zelf werd ik eens met  ‘n frappante wegduik-poging van een verzekering geconfronteerd. Op een camping in het buitenland waren wij bezig, ons te installeren, toen tassen met portemonnees, (bank)passen en wat al niet meer uit de auto werden gegrist. Het argument om niks te vergoeden luidde: dan had je die spullen maar niet in een onafgesloten auto moeten laten liggen. Ik heb op deze mededeling met een kort briefje gereageerd, waarin stond: ‘Overal ter wereld waar wordt geladen en gelost staan autoportieren open.’ De verzekering betaalde.

Het is niet de bedoeling om mezelf op de borst te slaan, maar ik kan me voorstellen dat er verzekerden zijn die zich zuchtend bij zo’n waardeloos argument van een verzekering neerleggen.

Is er wel nieuws onder de zon?

Hoe vaak komt het niet voor dat, als je kennis neemt van gebeurtenissen uit het verleden, je denkt: hé, dat maken we nu ook mee? Populair is op dit moment, bij het toenemende rechts extremisme in de wereld, te verwijzen naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Wat dat waard is, maakt iedereen maar voor zichzelf uit.

Is de periode van dictatoriale fascisten als Hitler, Mussolini en Franco nog tamelijk dichtbij – er leven nog heel wat mensen die het hebben meegemaakt – ook in een veel verder verleden kun je via de geschiedschrijving verschijnselen tegenkomen, waarvan je kunt denken: dat zou op de dag van vandaag kunnen slaan.

Zoiets overkwam mij bij het herlezen van het boek van Hella S. Haasse uit 1989 Schaduwbeeld of Het geheim van Appeltern. Voor alle duidelijkheid, Haasse schreef zogenaamde literaire non fictie. ‘Schaduwbeeld’ is dan ook geen roman, maar de kroniek van het leven van een vooraanstaande adellijke patriot in de achttiende eeuw. Het boek – 470 bladzijden in kleine letters - kwam, zoals meestal bij deze schrijfster, tot stand na uitvoerige studie in archieven en bibliotheken; het literaire zit in de beschrijvingen van het toenmalige leven in de ‘hogere kringen’, zoals het had kunnen zijn.

Ik citeer nu (gedeeltelijk) de passage die naar mijn gevoel op het heden zou kunnen slaan. Ze gaat over de sfeer in de Utrechtse studentenwereld rond 1750.

Er zijn onder de studenten altijd wel figuren (meestal buitenlanders) van wie gezegd wordt dat zij leden aanwerven voor geheime genootschappen.

Nu sla ik een klein stukje over dat hier minder ter zake doet en pik de tekst weer op als het gaat over ‘verkondigers van geloofsopvattingen’.

Daar moet men het kaf van het koren weten te scheiden, en met name oppassen voor degenen bij wie de keuze voor een Opperwezen betekent dat zij op een agressieve wijze tégen de geopenbaarde God van de christenen zijn.

Dit schreef  Hella Haasse rond 1989 over de manier van denken onder studenten in het midden van de achttiende eeuw.

Wroeten in het verleden

Kunnen we ons niet beter bezig houden met het heden en de toekomst. Dit soort gedachten overvalt je als je nu weer kennis neemt van de roep om excuses aan de zogenaamde moffenmeiden – die trouwens bijna allemaal dood zijn. Nou vooruit, de nakomelingen dan.

Natuurlijk was het kaal scheren en anderszins vernederen van die vrouwen na de bevrijding een onacceptabele vorm van eigenrichting. Maar de haat jegens de bezetter met wie deze meiden hadden geheuld zat diep, evenals de wraaklust en de chaos door het nagenoeg ontbreken van wettig gezag was compleet.

De relatief jonge mensen die zich nu met ‘het probleem’ bezig houden en een oordeel vellen, hebben hun informatie uit overlevering en al dan niet fel gekleurde (Lou de Jong) geschiedschrijving. Zo kan het gebeuren dat iedere Duitser van toen als medeplichtige aan de Jodenvervolging wordt aangewezen. Ergo: wie met welke Duitser dan ook aanpapte was fout-fout-fout.

Minstens zo fout is deze generaliserende benadering. Er waren ook goede Duitsers, niet in de laatste plaats onder de dienstplichtigen van de Wehrmacht. Met andere woorden: beperk je tot de jaarlijkse herdenkingen en laat de boel verder rusten, want zo komt er nooit een einde aan die oorlog. Wie doorgaat met wroeten in het  verleden, komt nog heel wat tegen. Ook NSB-ers zijn destijds gevangen gezet, en soms tevoren door ‘het gepeupel’ gelyncht.

Werkdruk

Al ‘n week of zo loop ik rond met het plan, mij uit te laten over het begrip werkdruk. Ik denk dat het is uitgevonden door de vakbonden, die wel eens meer aan onze taal en de uitspraak daarvan zouden kunnen bijdragen dan wij allen denken: fluitje van een cent bij voorbeeld en werkgelégenheid in plaats van wèrkgelegenheid.

Werkdruk hier werkdruk daar, in de zorg, het onderwijs, de postbezorging, de piloten van Ryanair en ga zo maar door. Nee niet bij sommige managers,  bankiers en bestuursvoorzitters – die hebben het vooral druk-druk-druk met incasseren en/of declareren. De hoge werkdruk treft de (relatief) zwakkeren in de samenleving. In die wat laatdunkende sfeer dacht ik, denkend aan mijn eigen arbeidsverleden, me uit te laten over die te hoge  werkdruk. (Een beschrijving van het labeur waaraan wij ons – bezeten van het vak dat we uitoefenden – zonder morren onderwierpen laat ik achterwege; alles heeft zijn tijd.)

Maar ik ben toch bekeerd. ‘n Beetje. Door een hoofdredactionele column in het ED over de sores bij een regionale krant. Ik vertel geen nieuws als ik zeg dat de media in deze sector het moeilijk hebben. Het is sappelen en steeds weer iets nieuws bedenken om het de lezer naar de zin te maken. Met vallen en opstaan, want die kranten hebben, om het bij een dalend abonneebestand te kunnen volhouden,  een fiks deel van hun zelfstandigheid moeten prijsgeven. Ze maken deel uit van een – in het geval ED zelfs internationaal – concern en krijgen heel wat te slikken, wat van bovenaf wordt opgelegd. Inclusief het terugbrengen van het aantal redacteuren.

Werkdruk? De schrijver van de column slaagt erin, de Beste Lezer duidelijk te maken dat daar wel degelijk in hoge mate sprake van is. Er bestaat bij het ED een vurig verlangen naar ‘verdieping’ en dat is dezer dagen uitgemond in twee nieuwe weekendbijlagen. Dat kost kruim in een situatie waarin de journalisten verzuchten: ‘we staan tegenwoordig de hele tijd “aan”. Via het mobieltje en de sociale media gaat het werk ook na het werk gewoon door.’

Respect dus. En bemoediging. Ik ben twee weekends met die nieuwe bijlagen best lang in de weer geweest. Goeie verhalen, dicht op de actualiteit. Natuurlijk zijn ze de vrucht van ‘het collectief’, maar ze voldoen aan de intenties van het ED: minder trivia, meer verdieping. Volhouden.

Wat is geweest, komt niet terug

De kalender liegt niet. Het is herfst. Onze ijsmaker aan de Hoofdstraat heeft op 1 oktober z’n zaak gesloten en is – als ik het goed heb – weer ter overwintering naar Italië vertrokken. Als het daar nu maar niet regent, of erger. Zie Portugal dit weekeinde. En Zuid-Frankrijk maandag. De zwembaden idem dito. Zomerzon of niet, Dat van Best hebben ze laten leeglopen, nadat traditiegetrouw de honden met hun baasjes erin hadden mogen zwemmen.

Het kan erger. Wat nu dicht is, gaat in de regel in het voorjaar weer open. Maar de chinees aan de Oirschotseweg heeft – nadat het afhalen al enkele jaren de hoofdactiviteit was – kennelijk de overschakeling op friet en kroketten niet eens overwogen. Dicht. De ramen witgekalkt. Er is meer leegstand in het centrum, een teken destijds.

Op het zonovergoten terras in het hart van De Boterhoek had ik een gesprek met wat ze tegenwoordig ‘een oudere meneer’ noemen. Het ging over de veranderingen. ‘Wat is geweest, komt niet terug,’ zei hij filosofisch. De man verklaarde jarenlang een bloemenhandel te hebben gedreven. Toen een winkelmeisje in AH-uniform bij hem zonder gêne de prijzen kwam noteren, had hij geweten dat het niet lang meer zou duren. Tussen haakjes: consumentenman Teun van de Keuken presenteerde vorige week op het internet een boek over kort gezegd ‘de streken van de supermarkten’. Ik ben benieuwd.

En over Chinezen gesproken, Ze lopen de deur van het torentje van Marc Rutte, wereldvermaard om zijn genegenheid voor multinationals, plat. Want Ali Baba heeft dringend behoefte aan enkele distributiecentra in ons land. Dit, teneinde de levertijd aanzienlijk te bekorten. Volgens marketeers moeten ketens als Blokker en zelfs het meer succesvolle Action het ergste vrezen.

Zegt u, Ali Baba, wat is dat nou weer? Laat ik u even bijpraten. De afstandsbediening van de slagboom bij mijn appartement kost, indien aan vervanging toe, zestig euro. Een buurman heeft er onlangs een door webwinkel Ali Baba laten opsturen voor vier euro. Wie z’n winst mag uittellen, kunt u zelf wel beslissen.

Airport, enerzijds anderzijds

CDA-er Pieter van Geel, oud-gedeputeerde in Brabant en oud-staatssecretaris is aangetreden als aanvoerder in een zogenaamde proefcasus, dat wil zeggen een discussie over de toekomst van Eindhoven Airport. Van Geel trapte af in een debat in het Evoluon, waar hij al direct te maken kreeg met – aldus het verslag in het Eindhovens Dagblad – wantrouwen en cynisme van omwonenden.

Proefcasus is immers een eufemisme voor het eerder optreden van een mediator in een zelfde soort discussie, genaamd De Tafel van Alders, die zoals te verwachten viel volledig uitpakte in het voordeel van de blijkbaar niet te stuiten groei van de luchthaven.

Als ik het ED-verslag lees, dan bekruipt mij het gevoel, te maken te hebben met een opera buffa en wel hierom.

Van Geel: ‘Het gaat erom dat we een goede balans vinden tussen de voordelen die een luchthaven biedt en de lasten die de mensen daarvan ondervinden.’

Juist, ja. Een typische CDA-verklaring. Enerzijds, anderzijds. ‘Wij buigen niet naar links en we buigen niet naar rechts.’ (© Dries van Agt in de jaren zeventig.)

Tot op zekere hoogte ‘n slimme zet, van de VVD, good old Pieter, in te schakelen. Eindhoven Airport zou immers zonder de CDA-er een voor honderd procent populistisch neo-liberale aangelegenheid worden. Nu is dat voor 99% het geval. De eindbeslissing over de toekomst van de luchthaven ligt – voor zo lang het nog duurt – bij de VVD-minister van infrastructuur, Cora van Nieuwenhuizen, terwijl ook de Eindhovense wethouder Monique List (VVD) en provinciaal gedeputeerde Christophe van der Maat (juist, VVD) een vinger in de pap hebben.

De discussie over het vliegverkeer en welke Nederlandse luchthaven dan ook moet een wezenlijk bestanddeel vormen van die over Het Klimaat. Zo ver mogelijk van partijpolitiek.

Pislink? Precies wat ze willen

De criminelen die in een Eindhovense wijk een vrachtauto met drugsafval in brand staken, hebben precies bereikt waar ze op uit waren. Een machteloos ogende overheid, die alleen maar uiting geeft aan haar woede. (Openingskop van het Eindhovens Dagblad vandaag.) Burgemeester John Jorritsma: ‘Ik ben pislink.’

Ik moest direct denken aan een affaire rond de bedreiging van de toenmalige burgemeester Fons Jacobs, die zich zeven jaar geleden afspeelde in Helmond. Ik citeer mezelf maar even:

Meer dan een half jaar is de burgemeester ‘bewaakt’ en zijn bij zijn woning uitgebreide en kostbare beveiligingsmaatregelen van kracht geweest, die een enorme weerslag hadden op de Helmondse gemeenschap, de omwonenden in het bijzonder. Bovendien is de burgemeester in december 2010 een aantal weken ondergedoken.

Die zaak is nooit opgelost, ook niet nadat de hoofdofficier van justitie (inmiddels naar de Randstad gepromoveerd) tegen de krant had gezegd dat  hij de bedreiger ‘in zijn kippennek zou grijpen’. Blijkbaar was er geen sprake van een kip of een ander dier.

Intussen is de criminaliteit in Brabant en die in de regio Eindhoven in het bijzonder aanzienlijk verzwaard. Zie het risico van bij de vrachtautobrand vrij komende zoutzuurdampen. Zie de schietpartijen, soms met dodelijke afloop. En zie ook de mysterieuze brand die dit weekeinde een  autobedrijf in de as legde, nadat  daar al eerder een brandje zonder aanwijsbare oorzaak was geweest.

Premier Rutte was dezer dagen toevallig in de buurt en zei – zoals gebruikelijk lachend – over de financiële noden van Eindhoven: ‘Meer geld? Het gaat hier toch goed.’

Dat weten wij hier al járen

Het West-Brabantse dagblad BN-DeStem wilde wel voor eens en voor altijd (?) weten, hoe men daar denkt over roetveegpieten en ging op onderzoek uit. Resultaat onder meer: ‘Zwart’, antwoordt Ronnie Foesenek, voorzitter van het Sinterklaas Comité Breda. ‘We hebben het er ongeveer vijf seconden over gehad met het bestuur.’

Vijf seconden? Ik weet bijna zeker dat er hier in mijn Best nog niet één seconde over na is gedacht. Jaar in, jaar uit hikken we aan tegen het Hollandse gezeik over het al dan niet voortzetten van een 150 jaar oude traditie die niets met rassendiscriminatie heeft te maken. West-Brabant houdt zijn Assipan in ere, wij onze pieterbaas, zwart als roet. Dat weten wij hier al járen en dat houden we zo.

En nu zeg ik er echt nooit meer iets over.