Herbestemming kerken blijft moeilijk

 De herbestemming van monumentale, gezichtsbepalende kerken in Nederland (en niet alleen hier) blijft een krikkele zaak. En: het is maar hoe je het benadert. Het Eindhovens Dagblad meldde zaterdag 'Communiebanken staan daklozenopvang in de weg'. Daarbij een interieurfoto van de Theresiakerk, gebouwd in de jaren twintig van de vorige eeuw in het stadsdeel Strijp. Het verschijnsel communiebank moet even worden uitgelegd, want de hostie wordt sinds jaar en dag staande ontvangen. En het altaar in het priesterkoor staat volgens de krant 'op het bordes'.

Niet alleen de communiebanken moeten volgens erfgoeddeskundigen blijven, maar dat geldt ook voor het altaar en de doopvont. Verwijdering wordt onverenigbaar geacht met die daklozenopvang in door het Oirschotse bedrijf De Meeuw in de kerk te realiseren woonunits. Geen idee wat ik me daarbij in dat interieur moet voorstellen, trouwens.

Te behouden kerken worden tegenwoordig voor van alles gebruikt. Soms zie je op tv aanvaardbare oplossingen, bij de inrichting tot particuliere bewoning, maar het kan ook zijn dat de pilsjes er in rond gaan en dat er wordt gedanst. Ik moet nodig eens gaan kijken in de voormalige Bernadettekerk te Spoordonk, nu die als gemeenschapshuis in gebruik is genomen. De geluiden zijn positief.

Architectuurhistoricus Herman Wesselink promoveert dezer dagen op 'Verleden, heden en toekomst van bedreigde Nederlandse kerkgebouwen'. In het derde deel van zijn proefschrift bespreekt hij 'een waarderingssysteem dat een bijdrage zou moeten leveren aan een zorgvuldig beleid' op dit punt.

Andere architectuurhistorici maken zich zorgen over het overal in het land verschijnen van 'tijdelijke' gebouwen, al dan niet voor bewoning, los van de algemeen bekritiseerde verdozing bij het plempen van expeditiecentra in het landschap. Maar da's weer een ander verhaal.

Kinderen en stemrecht

Als het aan partij Volt ligt, u weet wel reeds vertegenwoordigd in de Tweede Kamer door Laurens Dassen uit Knegsel, wordt het actief stemrecht (deelname aan verkiezingen) verlaagd van 18 naar 16 jaar. Daar ben ik tegen en wel hierom...

Zelfs 18-jarigen zijn nog kinderen. En die zijn in van alles geïnteresseerd behalve in politiek. Hiermee zou dit stukje kunnen eindigen, ware het niet dat aan kinderen tegenwoordig onder meer in journaals van alles wordt gevraagd waarop ze dan doorgaans (zenuwachtig?) lacherig reageren.

Eerst maar een stukje geschiedenis. In 1850 werd het kiesrecht verleend vanaf 23 jaar. In 1896 werd de minimumleeftijd verhoogd naar 25 jaar, zo lees ik op parlement.com. Kort voor de verkiezingen van 1946 kwam de kiesgerechtigde leeftijd door een wijziging van de Kieswet op 23 jaar. In 1965 werd de kiesgerechtigde leeftijd verlaagd naar 21 jaar (effectief vanaf de verkiezingen van 1967) en in 1972 naar 18 jaar.

Wat de achterliggende motiveringen waren, kan ik zo gauw niet vinden, maar wat ik wel recentelijk meermalen heb opgevangen van mensen van wie je verwacht dat ze het weten kunnen is, dat de gemiddelde leeftijd waarop de ontwikkeling van de hersenen voltooid is rond de 25 jaar ligt. Mits er sprake is van weldenkendheid uiteraard, maar daar blijf ik buiten. De aangehaalde beweringen lijken overigens bevestigd te worden door het gedrag van de meeste twintigers.

In het Eindhovens Dagblad van heden tref ik een verhaal aan onder de kop Hoe krijg je mbo'ers het stemhok in? Op het eerste gezicht denk je dan, is dat niet wat stigmatiserend, maar het stuk is best interessant. Het gaat namelijk over de deelname aan een landelijk opgezet Verkiezingsfestival op een school in Eindhoven. De deelname van de leerlingen viel zeker niet tegen. En het verhaal eindigt grappig, al is het nogal onthullend over de waarde van zogenaamde kieswijzers. Vandaar dit citaat: De eerstejaars studente Pedagogisch Medewerker mag met haar 17 jaar nog niet stemmen, maar op basis van haar antwoorden zou 50Plus haar partij zijn. 'Dat is toch vreemd? Ik weet echt niet waarom. Een van de vragen is of je voor gratis vervoer voor 65-plussers bent. Ik heb ja gezegd. Misschien is dat het.'

Dit haalt mijn stelling over het denkvermogen van kinderen wel wat onderuit, maar ik blijf ten aanzien van de kiesgerechtigdheid toch maar bij m'n standpunt. 

Een bestuurder dicht bij de mensen

Kenmerkend voor Frank Houben, dezer dagen op 84-jarige leeftijd overleden, is ongetwijfeld dat hij een bestuurder was die dicht bij de mensen stond. In zekere zin waa hij daarmee z'n tijd vooruit, al is het de vraag of hij veel navolging heeft ondervonden.

Na zijn studies – onder meer een masteropleiding in de VS – was hij in 1968 als 30-jarige in de piepkleine Kempische grensgemeente Luyksgestel een van de jongste burgemeesters van Nederland. Toen ik als streekverslaggever kennis met hem kwam maken, ontving hij mij in de ambtswoning en voor ik het wist zat ik met zijn eerstgeborene op schoot.

Ik weet zeker dat Houben het in Luyksgestel niet gemakkelijk heeft gehad: kleine manipulatieve dorpspolitiek. Etten-Leur, de eerste industrialiserende gemeente in Brabant, moet hem beter hebben gelegen. Ook daar mocht ik hem interviewen. Over de milieutechnische aanpak, die hem na aan het hart lag. Het was zo ingewikkeld, dat ik van het schrijven van een verhaal afzag. Toen ik Frank Houben later op een CDA-bijeenkomst ontmoette, zei hij dat hij dat begreep.

Als commissaris van de koningin in Brabant heb ik Houben niet meegemaakt. Wel heb ik als kunstredacteur hem, thuis in Vught, nog eens gesproken over zijn literaire voorkeuren. Hij gaf mij Twee vierkante meter van Anton van Duinkerken mee.

Deze momenten en Houbens charme, vormen voor mij onuitwisbare herinneringen.

Burgemeester, schud het stof maar af

Je moet tegenwoordig als bestuurder je woorden op een goudschaaltje wegen, voor je ze uitspreekt. (Politici laat ik in deze verkiezingstijd even buiten beschouwing.) Maar neem nu de burgemeester van Den Bosch, Jack Mikkers. Die bedoelde, zo liet hij Brabants Dagblad (BD) weten : 'De grootste groep veiligelanders die betrokken is bij overlast komt uit Marokko'. Maar toen hij op een bewonersbijeenkomst over de komst van een opvangcentrum voor 600 asielzoekers reageerde op een opmerking, dat Syriërs de kwaadsten zijn (of woorden van gelijke strekking), zei Mikkers: 'Nee dat is niet waar, dat is Marokko'.

En nu gaat Mikkers 'diep door het stof', aldus de inleiding van het BD. In elk geval ziet hij aanleiding, zijn excuses aan te bieden voor zijn uitlating. Commotie in de zaal? Dat valt nergens uit af te leiden. De herrie blijkt pas te zijn ontstaan nadat een filmpje van het 'incident' op social media was geplaatst. 'Massaal opgepikt en gretig gedeeld,' weet de krant.

Is het nog nodig het zogenaamd grondwettelijke vrije-meningsgedoe op vuilnisbakken als Facebook en X (voorheen Twitter) te kwalificeren? Ik denk het niet. Wat daar 'spontaan' zonder ook maar de geringste kennis, laat staan enig onderzoek gebeurt, kun je door de bank genomen naast je neer leggen. Wanneer je er al kennis van neemt, want mijn vleugelwoord is al jaren, 'Twitter dat ben je zelf', afhankelijk van wie je volgt.

Wat mij betreft mag de heer Mikkers dus het stof – wat zeg ik? de modder – van zich afschudden.

Poepangst

Een Gentse darmprofessor wist op Radio 1 Be te vertellen, dat 41% van de Nederlanders buitenshuis last heeft van poepangst. Vooropgesteld: de Vlaming gebruikt het woord poepen voor iets heel anders. Bekend is het verhaal over de verpleegkundige in een Antwerps ziekenhuis, die gillend wegliep toen een Nederlandse patiënt ‘ik moet poepen’ riep. De Belg zegt kakken of ‘naar het gemak gaan’.

De poepangst van de Nederlander heeft te maken met de hygiëne op openbare toiletten en met ‘menselijk opzicht’. Veel van die wc’s bevinden zich tussen onafgedekte schotten. Stel je voor, iemand anders hoort het onvermijdelijke scheetje, het zuchten of het plonzen van de poep.

Interessant: de Gentse professor waarschuwde tegen het ophouden van de ontlasting bij zelfs maar de geringste aandrang. Leidt tot uitdroging en uiteindelijk tot verstopping.

De VRT is altijd goed in aansluitende muziekjes die met de context te maken hebben. In dit geval ‘Wat is er lekkerder dan kakken’ van Brigitte Kaandorp.

Gemeentelijke fusie vergt lange-termijn-denken

In een eerder stadium heb ik mij afgezet tegen een eventuele fusie van de gemeente Boxtel met Best en/of Oirschot. Ik kom daar op terug. Nu Best op verzoek van Oirschot nadenkt over een mogelijk samengaan, rijst de vraag of een ‘ja’ wel tot een afdoende resultaat zou leiden. Wellicht is hier lange-termijn-denken nodig, zoals bekend momenteel niet de sterkste zijde van de hedendaagse politiek.

Een fusie van Best en Oirschot tot een gemeente Heerbeek (die naam is zo maar ‘n ideetje van mij) zou een inwonertal van ongeveer 50.000 opleveren. Volgens sommigen, onder wie qua bestuurlijke achtergrond niet de eersten de besten, is dat op lange termijn niet voldoende. Ik ben het daar dus bij nader inzien mee eens.

Het maakt de studie naar de mogelijkheden er niet gemakkelijker op. Hoever moet de herindeling in dit deel van de regio gaan en welke gemeenten zouden daarbij moeten worden betrokken? Nogal een puzzel. De gedachte aan Boxtel, dat niet zo gelukkig is met de samenwerking met het nabije Sint-Michielsgestel, sprak mij in eerste instantie niet aan, omdat daar sprake is van een heel andere streek die met Brainport Eindhoven niets te maken heeft. En die binding speelt bij Best en Oirschot wel degelijk een rol.

Er is volop aanleiding de gemeenteraden van Best en Oirschot veel succes te wensen bij het ontwarren van deze gordiaanse knoop. En de ‘denkkracht’ van de provincie Noord-Brabant lijkt me hier ook meer dan welkom.

OV: geen woorden maar daden

De media maken zich druk om het uitblijven van een verkiezingsprogramma van Omtzigts Nieuw Sociaal Contract (NSC). Nou ja, ik geef eigenlijk niet zoveel om dit soort beloften. In de politieke praktijk is namelijk zelden gebleken dat woorden ook in daden worden omgezet. Ik verdiep me dus niet in de mate waarin de 'relevante' partijen aandacht schenken aan de opwaardering – of zeg maar liever het herstel – van het openbaar vervoer.

Het probleem is overbekend. De privatisering is synoniem aan de uitkleding van met name het busvervoer, vooral op het zogenaamde platteland en tussen de steden waar gewerkt wordt. De afkalving brengt niet alleen de zwaksten in de samenleving en de scholieren (jongeren!) in de problemen, maar bevordert ook de groei van het autoverkeer, waarvan de ellende elk half uur op de radio is te horen, om van het door hem verhevigde stikstofprobleem nog maar te zwijgen.

Dankzij de Provinciale Zeeuwse Courant (naar hedendaags gebruik tegenwoordig PZC geheten) weten we dat de provincie aldaar een onzalig vervoersplan voor het OV heeft gelanceerd. Het komt erop neer dat alleen op hoofdlijnen grote bussen gaan rijden. Die lijnen, aldus de PZC, verbinden zogenaamde hubs. Dat zijn overstapplaatsen, waar reizigers met buurtbussen, haltetaxi's, deelauto's of fietsen naar toe worden gebracht of opgehaald. 'Dit wordt een drama,' klinkt het. De chauffeurs zijn, met steun van de vakbonden, een actie gestart om de provincie te bewegen dat plan in te trekken, wijzend op een uitstekend geacht alternatief dat in Friesland is ontwikkeld. Het publiek wordt gevraagd, de petitie daarvoor richting de provincie Zeeland te tekenen.

Nog een keer de PZC: ' In de Tweede Kamer werd het Zeeuws provinciebestuur geprezen en staatssecretaris Vivianne Heijnen zegde haar steun toe.'

Ook als het over de daden van de Haagse politiek gaat, is er dus nog geen aanleiding voor de Zeeuwen, om er gerust op te zijn.