Een droom die zich voortzet

 Droom regelmatig, maar zoals de meeste mensen, kan ik ze doorgaans niet  navertellen. Sommige zogenaamde faaldromen (dromen, waarin iets mis gaat) wel. Dromen zijn vaak te herleiden tot wat je recentelijk hebt meegemaakt. Interessant vind ik de dromen, die zich ‘n enkele keer vervolgen nadat je even wakker bent geweest.

Dat laatste had ik afgelopen nacht. Ik droomde dat ik in Haarlem woonde (een van de steden die ik liefheb en waar trouwens een kleindochter van ons woont). We kregen bezoek van een collega, die inmiddels is overleden. Ik constateerde en ik zei hem dat ook, dat-ie dronken was; stelde hem – tot irritatie van L. – voor, bij ons te blijven slapen. Maar dan moest er wel brood worden gehaald (klopt met de voorgaande dag).  Dus op de fiets de stad in. Maar ik verdwaalde. Vroeg nog ‘n keer zonder resultaat aan ‘n paar jongens of er een avondwinkel was.   En dat was het.

Wakker geworden, dacht ik: hier zou wel eens ‘n stukje in kunnen zitten. En dat kwam terug in de volgende droom. Ik vertelde mijn voornemen in die tweede droom aan L. en vroeg, zal ik daarin vermelden dat die collega konijnentandjes had? Niet doen, zei ze want dat leidt tot identificatie.

Toen ik daarna weer wakker werd, had ik alles onthouden. Vandaar dit schrijfsel.

Paniekvoetbal

De stallendeadline. Die vreselijke samenstelling met een Engels woord verdient nauwelijks meer uitleg. Boeren moeten hun verouderde stallen voor 1 juli 2024 aanpassen teneinde de uitstoot van stikstof te verminderen. Anders is  het voor hen einde verhaal. En de provincie moet daar op toezien. (Een van de taken die door het rijk over de schutting is gegooid.) Paniek en niet alleen bij de boeren, want de provinciale verkiezingen komen eraan.

Paniek, die ook tot paniekvoetbal kan leiden. Want het is al wel vijftig jaar geleden dat de CDA-affiches als vanzelfsprekend op de staldeuren prijkten. In de jaren zeventig  van de vorige eeuw heette dat – klinkt nu merkwaardig – ‘het groene front’. Het CDA stond immers vierkant achter het boerenbedrijf en alles wat  daar bij hoorde. Voorstanders van het anti-stikstofbeleid worden niet moe daarop te wijzen en de huidige crisis te wijten aan het toenmalige beleid.

Paniekvoetbal, oftewel een kat in het nauw maakt rare sprongen. Hoor de nummer drie op de CDA-lijst in Brabant, mevrouw Van de Ven – Vogels. Zij verkondigt van de daken dat die stallendeadline van tafel moet. Met andere woorden, de kans dat het CDA straks tot een coalitie-akkoord komt met nogal wat andere partijen die wèl aan die deadline willen vasthouden is nul-komma-nul, zeggen de kranten.

Nou, het staat allemaal nog te bezien. In de eerste plaats is het de vraag of het CDA er wel in zal slagen, de (agrarische) kiezer weer over de streep te trekken en opnieuw een  in de pap brokkende deelnemer aan het provinciaal bestuur zal worden. De versplintering, ook in de provinciale politiek, gaat door en de jacht op de boeren stem is inmiddels ook geopend door de BBB. Of het zou zo uit moeten pakken dat beiden een congsie kunnen vormen.

Het is veel te vroeg voor dit soort speculaties.

Zandzakken

 Zaterdagavond 31 januari 1953 gingen wij als voortrekkers (oudere scouts) naar Jan Goderie, die pas was getrouwd en aan de Teteringsedijk in Breda woonde. Ik herinner me dat we daarna naar huis zijn gewaaid, ternauwernood voorkomend dat we in de singel zouden raken; zo stormde het. Van de ramp die Zeeland, Zuid-Holland en West-Brabant op dat moment trof hoorden we pas op zondagmiddag rond 12 uur.

Communicatie stelde toen nog niets voor. Terzijde: in de Brabantse Kempen moest men het in de jaren vijftig nog met een handbediende telefooncentrale doen en de aldaar dienstdoende vrouwen plachten om 21 uur naar huis te gaan. De Nederlandse radio, als ik het goed heb Hilversum 1 en 2, sloten om 24 uur met het Wilhelmus. Van Maarten van Rossem hoorde ik dezer dagen dat iemand van het KNMI de noodtoestand had zien aankomen en vergeefs had geprobeerd, minstens een zender in de lucht te houden. We waren toen al niet zo goed in luisteren, wat ook blijkt uit de voortreffelijke ntr-serie Het water komt: de waterstaatsingenieur Johan van Veen stelde al in de jaren dertig vast, dat ons dijkensysteem niet bestand zou zijn tegen het soort calamiteit dat ons in 1953 trof. Zijn herhaalde waarschuwingen belandden in de onderste la bij een of andere directeur generaal in Den Haag.

Je bent jong en je wil wat doen. Voor ons kwam het er op neer dat we op maandagavond in een vrachtauto werden geladen om aan de rand van een polder achter Steenbergen in een bitter koude natte sneeuwstorm zakken met zand te gaan vullen. Want het gevaar was nog niet geweken en zelfs voor het onderlopen van de Belcrumpolder (Breda Noord) werd gevreesd. Dienstplichtige militairen lichtten ons met enorme schijnwerpers bij en sjouwden de gevulde zakken naar de bedreigde dijk.

De scholen waren de dagen erna nog dicht. Mijn dadendrang mondde uit in het verlenen van assistentie op de redactie van De Stem in Breda, wat in feite de aanloop was naar mijn journalistieke carrière.

Moet provincie zich bemoeien met fusie van gemeenten?

KiesKompas, een stemhulp online, bereidt zich met ondersteuning van de Vrije Universiteit in Amsterdam voor op de verkiezingen van Provinciale Staten in maart. Dat gebeurt mede aan de hand van een onderzoek via een panel, waarvan ik de omvang niet ken en dat is toegespitst op elke provincie dus ook op Noord-Brabant. Interessante vraag onder meer: moet de provincie zo nodig de herindeling van gemeenten stimuleren? Dat kan ik nu wel boeiend vinden, maar van de antwoorden heb ik geen hoge verwachtingen. De gemiddelde burger denkt waarschijnlijk niet in de eerste plaats aan het nut van samenvoeging van gemeenten, maar aan 'verlies van zelfstandigheid' en dat is niet populair. Het is ook afwachten, welke politieke groepering dit onderwerp in haar verkiezingsprogramma zal opnemen.

Toch is samenvoeging van te kleine gemeenten in relatie tot het groeiende takenpakket ook in deze provincie wel degelijk een heet onderwerp. Dat blijkt onder meer uit de discussie die in de gemeenten Boxtel en Oirschot gaande is over wat heet het mislukken van het tot dusver geprobeerde alternatief van de intergemeentelijke samenwerking, een fenomeen waarop de gemeenteraden, laat staan de inwoners, nauwelijks of geen greep hebben. De griffier van de gemeente Oirschot, Han Struijs, gooide onlangs bij zijn afscheid een steen in de vijver door zich over de intergemeentelijke samenwerking in de Kempen uit te laten in de geest van 'het is niks en het wordt niks'. Ambtenaren in functie zwijgen, maar als ze weggaan willen ze hun mening nog wel eens ventileren.

Op mijn website, hhBest.nl kreeg ik enkele reacties op deze uitspraak, waaronder de volgende: 'Voor een stevige inbreng om de belangen van de bewoners te garanderen zou een fusie van Oirschot met Best en Boxtel een goede ontwikkeling zijn. Een redelijk grote landelijke gemeente met een aantal mooie dorpskernen dat garandeert een stevige positie tussen de drie grote steden Den Bosch, Eindhoven en Tilburg.' Een ander schreef: 'Zeer mee eens. Zou een verstandige zet zijn, Verder kijken dan beperkte eigen grens. Toekomstgericht durven besturen.'

Uitgaande van mijn oekazes in het verleden over dit onderwerp, kan ik hier alleen maar aan toevoegen: hoort u het eens van een ander. Hoewel Best in de buitenparlementaire discussies al meermalen is genoemd, houdt het gemeentebestuur aldaar de kop in het zand en ontwikkelt allerlei plannen, waaronder zelfs de bouw van een nieuw gemeentehuis, zonder met de toch niet ondenkbare mogelijkheid van een gemeentelijke herindeling rekening te houden.

Goeie vraag van KiesKompas dus, over een eventuele provinciale bemoeienis met de status van onze gemeenten.

Piespot

In het radioprogramma Nachtzuster worden soms vragen gesteld, waaruit je kunt afleiden dat de meeste mensen jonger zijn dan pakweg zeventig. Zoals: waar moet de kraanmachinist daar in de hoogte z'n plasje laten? Ik heb de oplossing niet meer gehoord, want in slaap gevallen.

Maar, een wedervraag: wel eens gehoord van de piespot, ook wel eufemistisch nachtspiegel genoemd? Die dateerde van de tijd dat de gemiddelde mens nog de wc, ook wel gemak of – zeker in Brabant – huske genoemd op het erf of in de tuin had. Niet direct een locatie om in de (winter)nacht naar toe te gaan. Maar ik weet zeker dat de pot nog tot in de jaren vijftig van de vorige week werd gebruikt. De nachtkastjes zagen er toen dan ook heel anders uit dan nu. Ze moesten in elk geval een deurtje hebben om het ding netjes te kunnen opbergen.

Een gebruiker van zo'n nachtspiegel vertelde ons eens over een merkwaardige ervaring. 's Nachts in bed hoorde hij eens zacht geklop. Het duurde even voordat hij er achter kwam waar dat vandaan kwam: het nachtkastje. Gauw het deurtje open gedaan en wat denk je? 'Een vlooi met een houten pootje.' Een variant op dit mopje luidde: zacht gezang vanuit het kastje: 'Hoera het zeemansleven, hoera het zilte sop.' Twee vlooien, roeiend in een lucifersdoosje.

Jij jou en jo

 Sylvia Witteman had het deze week in de Volkskrant over het gejij en gejou dat hand over hand toeneemt en dus het afstandelijke en respectvolle u verdringt. Soms in de gesproken media, maar steeds minder, voorafgegaan door 'we hebben afgesproken elkaar te tutoyeren'. Sante Brun reageerde op Twitter met een verwijzing naar het doordringen van het Engels in onze taal. Daar kent men immers alleen de aanspreekvorm you. Ik wil daar nog aan toevoegen dat de lieden die de ondertiteling op tv verzorgen dat you tegenwoordig consequent plegen te vertalen in jij, ook in gevallen waar dat helemaal niet kan kloppen, gezien de verhouding tussen de personen die aan het woord zijn. Ietwat overdreven voorbeeld: een dienaar in gesprek met een koning.

Het grappige is, dat er min of meer sprake is van een 'weg terug'. Immers, de rijkstaal Fries kent alleen de vorm jo. Ik herinner mij dat ik me in 1961 als nieuwbakken inwoner van Friesland erover verbaasde, dat ook de toenmalige Commissaris der Koningin aldus werd aangesproken. De Friezen zijn bij mijn weten ooit met taal en al de Noordzee overgestoken. Ander voorbeeld: kaai werd key.

Rijkstaal? Jazeker, sinds ongeveer 1951, toen dat letterlijk werd bevochten, nadat een rechter een inwoner van Friesland het had verboden, tijdens zijn geding z'n moerstaal te gebruiken. De toen door de politie uiteengeslagen demonstratie staat bekend als Kneppelfreed (Knuppelvrijdag).

Wat is historischer, een Fries kamerlid dat zich – dat was gisteren – met toestemming van de voorzitter in Den Haag even van zijn eigen taal bedient of de officiële erkenning die volgde op Kneppelfreed. Wie het weet mei it sizzen.

Arme studenten

 Als je het als medium over de ellende in de wereld wilt hebben kun je te kust en te keur gaan en een categorale benadering doet het dan ook altijd goed.

Neem nou de studenten, die volgens de krant van heden zitten te bibberen van de kou. Ja, wie het echt koud heeft bibbert, zeker als je in een slecht geïsoleerd huis zit en al helemaal als de huisbaas besluit de kachel maar volledig uit te zetten. Arme studenten.

Maar laten we het niet zieliger maken dan het is. Slapen met verwarming aan en het raam dicht is ongezond dus de klacht over kouwe slaapkamers kunnen we gevoeglijk naast ons neerleggen. Echt zielig daarentegen is de onwenselijkheid bij elkaar in bed te kruipen (wat studenten nogal eens plegen te doen) vanwege de schurft, die naar ik uit betrouwbare bron verneem, maar niet wil wijken. Ruzie maken over de in te stellen temperatuur? Laat dat maar aan de doorsnee huisgenoten over. Zoals over de vraag of de houtkachel al dan niet aan mag, wat kan leiden tot klachten van de buren in ademnood.

Onherroepelijk moet ik denken – vergeef deze ouwe man – aan de oorlog, toen de cokes gestookte cv in onbruik raakte (en daardoor uiteindelijk kapot ging). Dat werd toen ook plaatselijk hout, turf of briketten stoken, in ons geval in de werkkamer van mijn vader, die in een helder ogenblik tijdig bij een boer een plattebuiskachel op de kop had getikt. Achteraf bezien was het best wel romantisch, met die zacht zingende waterketel. Zoals ook – maar dat was al na de bevrijding – de kerstboom met kartonnen versiering waarop glittertjes waren geplakt.

Mensen, ooit komt het goed en zijn we gewend aan wat minder luxe.