IJskelders

In het beukenbos achter het kasteel van Heeze, even buiten de slotgracht, ligt wat intussen niet meer is dan de ruïne van een ijskelder: een gewelf van baksteen, eertijds (sinds 1907) afgedekt met zand. Aannemer Nico de Bont uit Vught, gespecialiseerd in de restauratie van monumenten, heeft er een hek omheen gezet, plus de nodige waarschuwingen voor instortingsgevaar. Voor het opknappen van het bouwsel is subsidie aangevraagd (het kasteel met bijgebouwen is een rijksmonument), over welk verzoek hopelijk nog deze zomer wordt beslist. Meer hierover op de website van kasteel Heeze.

In daartoe geëigende winters werd ijs uit de gracht gehakt en in het ‘hol’ opgeslagen. Zo konden de bewoners van het kasteel het in de zomer nog gebruiken voor koeling en eventueel het maken van consumptieijs. De techniek van dat laatste was in de achttiende eeuw al bekend. In het paleis van Versailles werden ijsjes gegeten!

Het gebruik van staven ijs voor het koelen van bij voorbeeld bier, was tot het midden van de vorige eeuw in zwang. Ze werden door de brouwer aan de café’s geleverd en met paard en wagen aangevoerd.

Menige buitenplaats, ook in Brabant, had zo’n ijskelder als die in Heeze. Als jongen van zeventien jaar was ik lid van een voortrekkersstam (oudere scouts) en wij mochten de ijskelder van het landgoed Wolfslaar bij Ulvenhout als stamhut gebruiken. We noemden haar De Den. Tweemaal per week fietsten we daar naar toe. Het hol had een gestuct gewelf waaraan een petroleumlamp hing. Om een ronde tafel (de ridders van de ronde tafel!) waren tegen de wand banken getimmerd. Het tunneltje direct achter de ingang was afgeschermd met een dik gordijn van gobelinachtige stof, dat binnen de kortste keer al aardig begon te schimmelen. Want dat was wel een nadeel van ons unieke hol, het was gruwelijk vochtig.

Ik moet nodig nog eens op Wolfslaar gaan kijken, of die ijsberg (opgeworpen met zand dat vrijkwam bij de aanleg van de vijver) met bovenop een houten prieel, nog bestaat. Misschien ga ik het combineren met een bezoek aan een beeldenexpositie die momenteel in het park wordt gehouden.

Wolfslaar gevonden: Als het kasteel van Doornroosje

Zie ook: De ridders van de ronde tafel