Grote monden en korte lontjes

Het moet ergens in de jaren zeventig zijn geweest. Ik liep in een centrale hal van het krantengebouw op de vleugeldeuren naar de redactie toe. Een veel jongere collega liep voor me uit, keek op noch om, botste de deuren open en ging me voor. Ik vond dat frappant. Dit was ons namelijk niet zo geleerd. 'Altijd even kijken of je niemand in de weg zit.' Zoiets. Ja, de tijden zijn veranderd. Ten goede? Nou nee. Zegt deze oude man zonder de overtuiging dat 'vroeger alles beter was'.

Als mijn vader op het trottoir een hem bekende vrouw tegenkwam, ging hij zo nodig de stoep af en groette haar, even zijn hoed lichtend. Ik realiseer me dat ik tegenwoordig vaak ook zo'n hoed draag, een doodgewoon ding, dat onlangs aan een schoolkind de kreet ontlokte: kojbojhoed! Dit even ter verdere illustratie van 'veranderende tijden'.

Henri Bontenbal, van wie ik wel eens denk 'jammer dat-ie niet van mijn partij is', reageerde vandaag op X (voorheen Twitter) op de extra maatregelen die Albert Heijn nodig acht tegen grote monden en korte lontjes, blijkbaar onophoudelijk door klanten in stelling gebracht tegen het supermarktpersoneel. Bontenbal:  'Heel zorgelijk dat dit nodig is. Zo 'n samenleving levert alleen maar verliezers op.'

Valt het je ook wel eens op? Iedereen is in de eerste plaats met zichzelf bezig. Het denken aan de ander is de gemiddelde mens niet geleerd. Goed gezien, ik ben in de sfeer van de opvoeding beland. In een wereld waarin jongeren ongestraft kunnen zeggen: dat maak ik zelf wel uit.

Handen

'De dokter waste zijn handen, toen hij daarmee klaar was zwaaide hij om onbegrijpelijke redenen met zijn rechterhand door de lucht (...)’ Arnon Grunberg in zijn nieuwste roman Zevenpoot.

Stond ik net op het punt, ‘n stukje te schrijven over handen, in het bijzonder handen die je op tv ziet.

Best wel verstandig daar niet teveel op te letten, op die tv-handen bedoel ik, want dan gaan ze je irriteren. Terwijl handgebaren toch heel normaal zijn, ter onderstreping van wat je betoogt. Maar ja, Grunberg heeft het over ‘onbegrijpelijke redenen’ en dat is vaak bij mij de bron van irritatie, al hoor ik je al roepen: mens erger je niet.

Nochtans, het lijkt vaak of mensen geen raad weten met hun handen. Een klassiek verhaal luidt dat zulks een probleem vormde (vormt?) bij het amateurtoneel. Ooit loste men dat op met een sigarettenkoker. Het uit zo’n plat, al dan niet namaak zilveren doosje halen van eem sigaret, het presenteren, zachtjes met de sigaret kloppen op het deksel enz. gaven immers de handen wat te doen.

Het kon bij die amateurs ook wel eens volledig uit de hand lopen. Zoals die keer dat iemand het toneel opstormde met de woorden: Mannen! Mannen met hellebaarden en zijn kreet nog wat kracht bij zette door zijn omgekeerde handpalm ter hoogte van z’n navel te houden. Zie je het voor je?

TV-presentatoren hebben het soms makkelijker. Ze treden je met over elkaar geslagen armen (als verdedigend) tegemoet, laten hun handen rusten op een tafel of bureau of houden een documentje vast.