'Ontkerkelijking' kent grenzen

De veiling van een deel van de inventaris van de Augustijner Paterskerk in Eindhoven - die met het Christusbeeld op de spits - was tekenend voor het verschijnsel dat ontkerkelijking heet. Wat dat betreft was de kop in het Eindhovens Dagblad boven het verslag van die massaal bezochte verkoop alles zeggend: Een offerblok voor op de wc.

Ik weet zeker dat er mensen zijn, voornamelijk met grijze haren, die dit als pijnlijk hebben ervaren. Toch kent die ontkerkelijking z'n grenzen. Ook als het gaat om het behoud en 'levend' houden van het materieel erfgoed.

Vorige week was ik bij de uitvaart van een familielid, dat in de tweede helft van de vorige eeuw nog kerkmeester was van de Sint-Bonifatiuskerk in Leeuwarden, een schepping van Pierre Cuypers en beeldbepalend voor de stad. De kerk is tegenwoordig eigendom van een stichting en de r.-k. gemeenschappen van Leeuwarden e.o. zijn verenigd in de Titus Brandsma Parochie, genoemd naar Friesland's eigen zalige martelaar (sinds 1985). Wat een schitterende website heeft die parochie trouwens.

De Bonifatiuskerk is ook inwendig nog volledig intact, wat wil zeggen dat de 'versobering' in relatie tot het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) aan haar voorbij is gegaan. Dit in tegenstelling tot bij voorbeeld de Ginnekense Laurentiuskerk van Pierre's zoon Joseph Cuypers. Ik ben geneigd, daarvoor de verklaring gedeeltelijk te zoeken in een toch iets sterkere trouw van de katholieken in het noorden. Tot ver in de vorige eeuw sprak men in dit landsdeel van diaspora, wat in het r.-k. geloof zoiets wil zeggen als 'randgebied'; de saamhorigheid in het geloof ter onderscheid van 'andersdenkenden' was aanwijsbaar. Bij voorbeeld in de naam van wijlen het eigen dagblad Ons Noorden.

Volgens Goethe gaat in Nederland alles trager. Nou wat de katholieken in het noorden betreft nog ietsje langzamer. Pas in 1956 herleefde het bisdom Groningen als afsplitsing van het aartsbisdom Utrecht.

De ontkerkelijking mag dan in mijn theorie z'n grenzen hebben, de veranderingen gaan natuurlijk wel door. De voorganger (overigens oorspronkelijk een protestants-christelijk begrip) bij de begrafenisplechtigheid in de Bonifatiuskerk was een vrouwelijke pastor, wat overeenkomstig het nog steeds geldende r.-k. kerkelijk recht betekent dat geen 'echte' eucharistieviering mocht plaatsvinden; wel een communie-uitreiking. En de veranderingen, zo blijkt, houden tevens in: een nijpend tekort aan priesters, ook in het bisdom Groningen-Leeuwarden.

Kijk ook even op hhBest -  Friesland