Breda en Tilburg

Rivaliteit tussen Noord-Brabantse steden (Noord-Brabant presenteert zich dezer dagen in Brussel als Brabant en dat is daar een grote fout) is van alle tijden. Of dat verstandig is, laat ik nu maar even in het midden, behoudens de opmerking dat je als geheel meer bereikt met het erkennen van elkaars specialiteiten. Ik weet niet of het nu nog geldt maar in mijn tijd was Tilburg zoiets als het Utrecht van Noord-Brabant. In het midden van de provincie gelegen, was (is?) het de geëigende plaats voor provinciaal georiënteerde organisaties om te vergaderen. Tilburg was ook heel lang de onderwijsstad bij uitstek, maar nu houd ik daar over op.

Zelf een geboren Ginnekenees zijnde (afkomstig dus uit een dorp dat sinds 1943 noodgedwongen een wijk van Breda is) kan ik niet ontkennen dat mijn hart uitgaat naar deze stad. Ik ben er al zestig jaar weg, maar volg er de gang van zaken op de voet, daartoe de laatste jaren beter dan ooit in staat gesteld door het internet.

De veranderingen. Ach, breek me de bek niet open. De haven van Breda die in de jaren zestig van de vorige eeuw wordt leeggepompt, waarna er een parkeergarage voor in de plaats komt; die in deze eeuw weer wordt opengegraven en gevuld met vers water van de Mark, de afbraak van de Sint-Barbarakathedraal aan diezelfde haven met verplaatsing van de bisschopsstoel naar de nederige Antoniuskerk (waar mijn vader trouwens nog misdienaar was). De vervanging van het station uit de negentiende eeuw, om vergelijkbare nederigheid wel getypeerd als gebouw in barakstijl door een raar verschijnsel met rare betonnen panelen langs de sporen, dat nu op zijn beurt weer een mega-metamorfose ondergaat, die mede te danken is aan een zijtak van de HSL Amsterdam-Brussel, het gaat maar door en zo hoort het. De ranke toren van de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk blijft toch wel als een machtig icoon overeind. Wijlen Bredanaar Bert Voeten wijdde er een gedicht aan: 'Weerzien met Breda'. De stad heeft een activiteitenstichting, genaamd Breda Nu. Ooit werd onder die naam een zomerfestival georganiseerd. Omdat 'nu' in het Frans 'naakt' betekent, riepen de Antwerpenaren (Sinjoren): 'Daar gaan we naar toe,' waarop de feestnaam, ijlings werd veranderd in 'Nu Breda.' Het Frans heeft inmiddels afgedaan en de moraal ook.

Voor ik, uit een oogpunt van gelijkberechtiging, weer over Tilburg begin, toch nog heel even Ginneken. Het is toch een aparte gemeenschap met een eigen karakter gebleven. De Bredanaar komt er nog steeds graag voor de kermis of de braderie, of voor een pilsje op de terrassen van de Ginnekenmarkt. Twee dingen zijn mij de laatste tijd opgevallen: iemand opent een restaurant in de buurt van de Zandberglaan en BN-DeStem neemt voetstoots van hem aan, dat ' Het Ginneken weer een etablissement rijker' is. Ten eerste: de Zandberglaan ligt aan de Bredase kant van de voormalige gemeentegrens. Ooit gebeurde het dat je door een Bredase politieagent wegens fietsen zonder achterlicht werd achtervolgd en dan bij het Oranjeplein, op Ginnekens grondgebied kon staan lachen. De opgestoken middelvinger bestond toen nog niet. Verkoopt een restaurant in Ginneken beter dan in Breda? Ten tweede: Het (of 't) Ginneken was tot voor kort pure spreektaal. Vraag van vrouw bij bushalte in Breda: 'Gaat deez naar 't Ginneken'. Maar in geschreven taal is het nog steeds 'Ginneken = Ginneken' (de naam van een vereniging die het werk van de dorpsraad voortzet). Zonder lidwoord dus.

Even ex-Tilburger Ivo de Wijs citeren: 'Dan hebben we nog een viaduct, ge stoot oewen kop as ge nie bukt.' Fraai staaltje van zelfspot, toch?
Vanuit Breda ging je tot in de jaren vijftig naar Tilburg, omdat ze daar een C&A hadden. Breda had wel een Hollenkamp en een Jan van de Ven, maar die verkochten alleen maar Heeren- en Jongenskleeding.

In de stoomtrein naar Tilburg zaten we dan op twee dingen te wachten: een viaduct, inderdaad, dat we 'tunnel' noemden en op de olifanten in de dierentuin in het bos waar nu de gebouwen van Tilburg University zijn te vinden. Tilburg heeft ook een opgeknapte haven en wat er verder allemaal in de loop van decennia gebeurd is, hebben ze te danken aan de burgemeesters Cees Becht (alias Cees de Sloper) en – in iets mindere mate – Gerrit Brokx. Laat ik het zo zeggen: de stad, die oorspronkelijk bestond uit 'n aantal herdgangen, is er daardoor niet op achteruit gegaan. En de Heuvel is, ondanks het kappen van de eeuwenoude linde, verdomd gezellig. Ik kijk elke dag even op TilburgDailyPhoto van Peter van den Besselaar, waaruit diens onuitsprekelijke liefde is af te leiden voor zijn stad. En o ja, Tilburg had tot halverwege de vorige eeuw een 'best wel aardig' klassiek station. Toch kreeg het een nieuw, dat volgens de inwoners onmiddellijk werd gekaraktiseerd met kroepoekdak. Een npo-radiopresentator toonde zich daarover onlangs – echt waar – verbaasd, immers 'er waren toen toch nog geen chinese restaurants?'

Twee Brabantse dagbladen, allebei Wegener en allebei tegenwoordig gedrukt op een bedrijventerrein in Best, BN-DeStem en het Brabants Dagblad, editie Tilburg, hebben hun lezers gevraagd, hun mening te geven over respectievelijk Tilburg en Breda. Steeds vaker worden de kranten door de lezers gevuld. Zou in dit geval best leuk kunnen worden. Of de Bossche editie van BD en het Eindhovens Dagblad dit idee zullen overnemen, staat nog te bezien. Als het aan Brainport Eindhoven ligt, bestaat Den Bosch helemaal niet.