Terug naar de natuur

Vandaag een stukje geschiedenis. Het was in de jaren zestig van de vorige eeuw, dat er in ons land, het eerst in het zuiden, concentraties van regionale dagbladen werden doorgevoerd. Ik moet uitkijken dat ik de lezer/luisteraar niet ga vermoeien met uitgebreide sociologische verhandelingen, dus laten we het wat aanleiding en oorzaak betreft maar op economische wetten houden.

In Den Bosch zat de drukkers- en uitgeversfamilie Teulings, die onder meer de Provinciale Noordbrabantsche Courant Het Huisgezin (de naam alleen al) bezat en met geïllustreerde bladen en boeken voor het r.-k onderwijs veel geld verdiende. De Bossche krant werd om te beginnen het Brabants Dagblad en vervolgens keken de Teulingsen met begerige ogen naar 'n enigszins noodlijdend krantje, Oost-Brabant geheten, dat in Eindhoven, Helmond en omgeving verscheen. Het concurreerde met het Eindhovens Dagblad en de Helmondse Courant.

De strategie was overduidelijk. Teulings kocht Oost-Brabant op om daarmee te proberen de hele Zuidoostbrabantse krantenmarkt te veroveren. De Eindhovense editie kreeg de spetterend geachte titel van Nieuwe Eindhovense Krant en die in Helmond werd Helmonds Dagblad. Met argusogen keek het oude ED naar wat er gebeurde: Teulings pompte bergen geld in Oost-Brabant, trok gekwalificeerde journalisten aan en bouwde op de hoek van de Wal en de Grote Berg in Eindhoven een representatief, eigentijds krantenpaleis, uiteraard voorzien van nieuwe rotatiepersen. Het ED kon kiezen: zich door Teulings laten wegdrukken (wat overigens niet zó eenvoudig was, want de krant was en bleef voorlopig in Eindhoven veruit het populairst en meest gelezen) of zich zonder meer overgeven. Op dat laatste kwam het uiteindelijk neer. De eigenaresse van het ED, de oude mevrouw Mignot* (van de sigarettenfabriek), vond dat ze van Teulingsen een aardig prijsje kreeg en deed de krant aan hen over. De redacteuren voelden zich verhandeld als een zak aardappelen. De abonnees van het ED trouwens ook.

Om een lang verhaal wat korter te maken, de Bossche uitgevers hadden de smaak te pakken, zagen het succes van hun strategie en planden die ook maar voor Het Nieuwsblad van het Zuiden in Tilburg, eigendom van de textielbaronnen aldaar. Die hebben, ziende wat er in Eindhoven was gebeurd, vrijwel onmiddellijk eieren voor hun geld gekozen. Waarna Teulings, die intussen ook de Helmondse Courant had ingelijfd, de hele Midden- en Oost-Brabantse dagbladsector in handen had.

Die vier dagbladen (of eigenlijk vijf, als je Oost-Brabant meetelt) hadden elk een eigen drukkerij en dat zou op den duur natuurlijk niet efficiënt zijn. Dus besloot Teulings precies in het midden van de stedendriehoek, op de hei in Best een nieuwe drukfabriek te bouwen en de oude drukkerijen te ontmantelen. Dit had tevens tot gevolg dat de redacties van de kranten ook grotendeels op dat bedrijventerrein moesten gaan zitten. Later, in de jaren tachtig, maakten nieuwe communicatie- en transmissietechnieken het mogelijk die redacties weer te decentraliseren, een proces dat 'terug naar de natuur' werd genoemd. En nu kom ik eindelijk bij de aanleiding van dit stukje: bij Wegener Nieuwsdruk in Best zijn de technische problemen de laatste weken zo hoog opgelopen, dat het Eindhovens Dagblad zich genoodzaakt zag, de krant voorlopig vanaf vandaag op drie plaatsen buiten Best te laten drukken. Dus technisch gezien, is het nu ook op een haar na 'terug naar de natuur'.

(Als gesproken column, 18 november 2009 op Omroep Best.)

*Artikel van Hans van Melis, over Eugene Mignot (1882-1962), een van de oprichters van het Eindhovens Dagblad op sigarenfabrieken.nl