Kritisch maar niet té

Het CU-raadslid Aaldert van der Vlies in Best liet zich rond de laatste jaarwisseling in ‘n soort dankwoord aan het adres van de redactie van het weekblad Groeiend Best voor de hem regelmatig toegewezen ruimte ontvallen dat hij van de redactie ‘best kritisch mocht schrijven, maar niet té kritisch’.

Het hier gehanteerde criterium is te lachwekkend om het toch al sleetse, want te pas en te onpas gebruikte begrip ‘vrijheid van meningsuiting’ van stal te halen. Je zult maar aan een ‘einddesk’ zitten, zoekend naar de maatstaf voor al dan niet aanvaardbare mate van  kritiek.

Ik moest aan dit geval denken, toen ik las dat de plaatselijke toneelgroep De Narrekap een productie voorbereidt in het kader van het 200-jarig bestaan van de gemeente Best. Daarvoor krijgt ze de beschikking over een ruimte in de voormalige, inmiddels tot monument verklaarde schoenenfabriek van Bata. Het stuk zal ook gaan over de Bata, het van oorsprong Tsjechische bedrijf, dat van grote betekenis is geweest voor onder meer de economische ontwikkeling van Best. Voorwaarde is wel dat de voorstelling ‘positief zal zijn over de Bata.’

Leven we in 2019 of in 1967? Dat laatste jaartal is niet willekeurig gekozen, want toen kreeg Bata te maken met de eerste grote werkstaking in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog. Met een aandacht van de landelijke media die toen zijn weerga niet kende. Het stakingsrecht bestond al wel, maar was – ook qua jurisprudentie – krakkemikkig; de Sociaal Economische Raad (SER)treuzelde met een advies over een herziening van dat recht, een reden voor de Tweee Kamer om de toenmalige Minister van Justitie het vuur na aan de schenen te leggen. En Bata probeerde via de rechter het stakingsparool van de vakbonden van tafel te vegen.

Deze andere kant van de Bata-medaille zullen we dus in het jubileumstuk moeten missen, want ‘niet kritisch, laat staan té’.