Kapot

Zo’n brievenrubriek als die van het Eindhovens Dagblad sla ik zelden over, al lees ik ‘m wel ‘kruislings’. Jammer dat hoofdredacteur Ton Brouwers niet meer leeft. Voor hem was het redigeren van de ingezonden stukken min of meer een hobby. En met hem had ik wel eens van gedachten willen wisselen over het verschil in niveau tussen pakweg 1965 en nu. Ik meen dat je uit de hedendaagse brieven de hogere ontwikkelingsgraad van de gemiddelde scribent kunt aflezen. 

Men zal zich wellicht afvragen, hoe zit het dan met de taalvaardigheid? Daarover is tegenwoordig toch niemand bijzonder enthousiast? Mijn ervaring, ook met het onderhouden van weblogs met mogelijkheden tot interactie, leert me dat hier sprake is van een vicieuze cirkel. Weinig mensen die zich qua taal onzeker voelen, klimmen in de pen, schreeuwerds à la de reaguurders van GeenStijl daar gelaten.

Hoe kom ik er toe, hierover uit te weiden? O ja, een brief in het ED van een dierenarts uit De Mortel met het opschrift ‘Respect voor de natuur’. Dat kopje is er waarschijnlijk  door het hoofd opinie van het ED boven gezet, want het is een vlag die niet echt de lading dekt.

De schrijver protesteert namelijk tegen het gebruik van het woord kapot voor dood. Dit is, meent hij, een ernstige vorm van taalverruwing, ‘die niet getuigt van respect voor het leven’. Alles wat leeft gaat dood (mens, dier, plant) doceert hij. Alles wat niet leeft (auto, fiets, stoel) gaat kapot.

Op deze redenering valt wel wat af te dingen. De dierenarts geeft ergens zelf al aan dat het gebruik van ‘kapot’ voor ‘dood’ typisch Brabants is. Zo is het maar net. Ik zag eens in een ‘Brabants’ toneelstuk een oude man, die zwijgend – plons plons – de ene aardappel na de andere zat te schillen, totdat hij – plons – uitriep: ‘Dan maar kapot!’ Stel je nu eens voor dat hij geroepen had: ‘Dan maar dood!’ Da’s toch geen effect? Ik durf te beweren dat streektaal geen verruwing met zich mee brengt, maar verrijking. Dus liever geen ‘beschavingsactie’ als die van onze dierenarts uit De Mortel.