Boeven van weleer

Er is ‘n hoop te doen over Jan Pieterszoon Coen, van wie een trots standbeeld het plein De Rode Steen in zijn geboorteplaats Hoorn domineert: in de gouden eeuw gouverneur-generaal van Nederlands Oost-Indië, maar ook zeer bedreven in het bloedig uitschakelen van wie toen inlanders werden genoemd. De weerzin tegen deze tot dusver verdoezelde karaktertrek drijft het Hoornse stadsbestuur er toe, bij wijze van compromis, de tekst op de sokkel van dat standbeeld enigszins te kuisen. Niks trots op de VOC, laat staan dat dat een instantie is die ons heden ten dage zou moeten inspireren zoals de gesjeesde MP Balkenende ons tot niet geringe consternatie aanbeval.

Zo weet ik er nog wel ‘n paar. Het oordeel over een latere gouverneur-generaal (1904-1909), zijne weledelgestrenge Joannes Benedictus van Heutsz, is bij voorbeeld in de loop van de vorige eeuw drastisch gewijzigd. ‘Vanwege het feit dat 70.000 inwoners van Atjeh vermoord werden tijdens zijn bewind, werd hij later het symbool van koloniaal bestuur’, aldus Wikipedia.

Ook bepaald geen lieverdje was de aanvoerder van de Watergeuzen in de Tachtigjarige Oorlog, de Limburger Willem II van der Marck, heer van Lumey  bijgenaamd Het Everzwijn. Zie afbeelding. Hij is vooral bekend als de veroveraar van Den Briel (toen Alva op 1 april 1572 z’n bril verloor), maar is ook verantwoordelijk voor onder meer de moord op 19 monniken uit Gorinchem. Men leze het Geuzenboek van Louis-Paul Boon voor interessante details hierover, die tot dusver niet in de geschiedenisboekjes voorkwamen.

Want de geschiedenis is voor de een niet die van de ander. Die voor de protestanten waartoe Lumey zich ‘bekeerde’ verschilt aanmerkelijk met die van  de katholieken, oftewel de bril van de Spaanse terrorist Alva, heeft een ietwat andere focus dan die van Willem van Oranje. Vader des Vaderlands, jawel maar ik heb onlangs (In Brabant, jaargang 2 nr. 1, ISSN 1879-4599) een wetenschappelijke verhandeling gelezen, waarin getracht wordt aan te tonen dat Oranje mede verantwoordelijk moet worden gehouden voor moordpartijen en plunderingen in de Meierij van ‘s-Hertogenbosch.

Werk aan de winkel. Wil men consequent zijn, dan moeten er heel wat standbeelden en straatnamen worden aangepast, c.q. vervangen. Ook in Best, waar zowel J.P. Coen als Lumey kritiekloos zijn vernoemd, de laatste zelfs nogal provocatief in een straat, waaraan een protestants-christelijke basisschool is gevestigd.