Cyprus, gespleten en vergeten

Bij alle herrie in het Midden Oosten gedurende een halve eeuw, is het eiland Cyprus natuurlijk totaal vergeten. Totdat je – zoals in mijn geval – als toerist geconfronteerd wordt met de tweedeling in een (niet internationaal erkend) Turks gedeelte en het Griekse zuiden. In 1974 ontstond na de ‘nodige’ schermutselingen een grillige ‘groene lijn’, die ook dwars door de hoofdstad Nikosia loopt. Tien jaar eerder al hadden VN-troepen het beheer over Noord-Cyprus overgenomen en die blauwhelmen zijn er nog steeds! Mogen ook passen op een spookstad aan de kust à la Benidorm, waarover de reisgidsen discreet zwijgen: een stad met hotels, een ziekenhuis en een nagenoeg complete infrastructuur, berekend op 125.000 ‘inwoners’, die het relatief arme Turkse deel natuurlijk niet kon leveren. Je mag er vanaf het strand een blik op werpen, maar fotograferen is streng verboden. Over een donkergroen nylon scherm (schaamlap) kan je een Sheratonhotel, voorzien van het bekende S-embleem, zien waarvan de liftschacht van boven tot onder is ingestort. De halfopen lift ligt scheef op de grond. Diverse onderhandelingspogingen  met de Grieken hebben tot dusver niets opgeleverd. Sloop is, uiteraard vanwege de enorme kosten, ook geen optie.

Het zuiden is naar Europese maatstaven ontwikkeld, de prijzen zijn er dan ook navenant. Het trekt jaarlijks 3 miljoen toeristen, tegenover de Turkse sectie slechts 300.000, van wie maar 100.000 Europeanen. Het gemiddeld inkomen in het Griekse deel is 27.000 euro, dat in Noord-Cyprus 7000. Allemaal vernomen van de gidsen. Turkse Cyprioten sparen voor een casco-huis. Tegen dat er dat staat, zijn de centen op en wacht het huis járen op afbouw. Dit gebeurt zelfs met delen van appartementsgebouwen, wat een raar gezicht is. Maar de auto gaat kennelijk voor. Onderontwikkeling is voor de toerist natuurlijk betrekkelijk en maakt het verblijf zeker niet onaangenaam. Al kent het Griekse deel van Nikosia voetgangersgebieden en krioelt in het Turkse kwartier alles door elkaar heen. De gangbare munteenheid is de Turkse lira, ongeveer 2 euro. Verder moet je als reiziger meemaken, dat je vlucht vanuit Amsterdam in Antalya wordt omgezet in een ‘binnenlandse vlucht’. Rechtstreeks vliegen op Noord-Cyprus mag niet.

De rijke geschiedenis van Cyprus, ooit het centrale verkeersplein van de klassieke beschaving en daarom door opeenvolgende machten, waaronder natuurlijk de Grieken en Romeinen en de Ottomanen, maar ook door de stadsstaat Genua en tenslotte door de Britten veroverd, heeft haar sporen nagelaten in een indrukwekkende hoeveelheid monumenten. Ze weerspiegelen het Byzantijnse en het Roomse christendom en uiteraard ook de Islam, die aan gotische kathedralen, zoals die van het middeleeuwse Famagusta, minaretten (foto) toevoegde. Het noorden komt wat dat betreft niets tekort. Onze verblijfplaats Kyrena heeft bij voorbeeld de mooiste antieke binnenhaven ter wereld, plus een indrukwekkend op een bergtop gelegen kruisvaarderskasteel.

Als  tot 1989 Berlijn, heeft Nikosia zijn ‘checkpoint’. De  grenswachters zijn aan beide zijden gehuisvest in  semi-permanente cabines (foto) en keten, alsof  de deling volgende week kan worden opgeheven. Het eerste wat je, komend vanuit het noorden opvalt, is een man in een wit pak met een enorm bord waarop de tekst ‘De Kerk van de Mormonen wil mij doden.’ Ik vraag aan een Griekse douanier: ‘Weet u wat hij wil?’  Want het lijkt erop dat hij hier, als de stadsprediker van Eindhoven, elke dag staat.
‘Nee, vraag het hem zelf.’
Dan loopt de grenswacht naar hem toe en nodigt hem uit, mij zijn boodschap te geven: een tweezijdig handgeschreven briefje (kopie), waarin de witte man zich ontpopt als een ontslagen politieman die van de bijstand leeft en die de schuld van zijn mislukte leven geeft aan de Mormonen, de Joden en de Vrijmetselaars. Ook op Grieks grondgebied heerst volledige vrijheid van meningsuiting.

Meer foto’s van Cyprus