Boerdonk, Peeland en Verckensweerd

In het onvolprezen tijdschrift voor Brabants heem en erfgoed In Brabant (2013/2) staat een interview met Jan Kerkhof, oud-wethouder van Veghel en fervent voorvechter van het Brabants eigene. Jan woont op een voorouderlijke boerderij in het kerkdorp Boerdonk en tijdens het gesprek komt natuurlijk de toponymische achtergrond van deze plaatsnaam ter sprake. ‘t Heeft niks met boeren te maken meent Kerkhof, want ‘het werd vroeger ook anders geschreven’. Zo staat het dorpje op een kaart uit de tweede helft van de achttiende eeuw (repro uit In Brabant) ingetekend als Bourdonck en het zou ook wel Bordonck hebben geheten.

Dit vraagt om een nadere beschouwing over de spelling in vroeger eeuwen. Ik ben taalkundige noch toponymoloog, maar ik heb wel tijdens een cursus ‘oude handschriften’ geleerd dat men wat betreft de spelling tot diep in de negentiende eeuw maar wat aan rommelde. Met andere woorden, het heeft heel lang geduurd voordat  het Nederlands als taal officieel werd vastgelegd.

Kijk nog eens naar dat kaartfragmentje. We zien daar ‘Peelland’ geschreven als Peeland. Ik wil maar zeggen dat die schrijfwijze even weinig met de teelt van wat voor peeën dan ook heeft te maken dan Boerdonk (volgens Jan Kerkhof) met boeren. Intussen denk ik toch stiekem dat met Boerdonk een hoogte in het landschap werd aangeduid waarop werd…geboerd.

Het geval doet me denken aan Valkenswaard dat tot in de zeventiende eeuw Verckensweert heette. Die plaatsnaam is sinds het optreden van de Valkeniers aldaar kennelijk ‘verdeftigd’. Lang heb ik gedacht dat weerd of weert markt betekent, waardoor Valkenswaard zoiets als vloeken in de kerk zou kunnen zijn. Even snuffelen op het internet levert de informatie op dat er verwantschap zou zijn met het Noord-Nederlandse woord wierde (terp) en dat er ook een ‘ingedijkt stuk land’ mee werd aangeduid. Nou, daar kan ik me bij het op het Brabantse zand gebouwde Valkenswaard niets voorstellen.