Barentsz en Brueghel

De zeevaarder Willem Barentsz en de schilder Pieter Brueghel de Oude hebben twee dingen gemeen: Ze leefden beiden in de zelfde (zestiende) eeuw en niemand weet, waar ze zijn geboren, al zijn er wel claims.

Over Barentsz meldde de Leeuwarder Courant dezer dagen dat-ie waarschijnlijk niet van Terschelling kwam. De krant ontleende die non-wetenschap aan een genealoge, die overigens nog steeds zoekt naar de echte geboorteplaats van de latere Overwinteraar op Nova Zembla. In het dorpje Formerum op het waddeneiland blijft het standbeeld van Barentz dus mooi staan en natuurlijk ook het goeddeels aan hem gewijde museum. De Skylgers, zoals de bewoners van Terschelling zich noemen, klampen zich vast aan het gegeven dat Barentsz zich in den beginne ook wel Van der Schelling noemde. De genealoge vindt dat dat niks zegt. Persoonlijk vind ik dat Terschelling uiteindelijk het bewijs verdient, al was het alleen maar om het roemruchte zeevaardersverleden van het eiland. De sfeer is er nog steeds naar. Neem de kolossale vuurtoren, de Brandaris. En het voormalige wachthuisje van de vissers, voor tijden dat ze aan de haven het wad in de gaten moesten houden. Dat heeft in zijn voorgevel een Wakend Oog.

Ook over de afkomst van de grondleggger van de beroemde schildersdynastie tast men in het duister. Als mogelijke geboorteplaatsen worden genoemd: Breda, Bree en Brogel (vanwege al die Br’s?) en Breugel, ten noorden van Eindhoven. In laatstgenoemde plaats stond lang en fantasieloos blok steen om dat te benadrukken (ooit naar mijn smaak terecht omver gereden door een automobilist) en sinds 1996 een alleszins waardig borstbeeld. 

Dat Breugel met zijn in het Dommeldal gelegen gotische kerk (foto), zou zó als achtergrond van een Brueghelschilderij kunnen dienen.