Knokken voor regionale orkesten niet nieuw

Het Brabants Orkest moet zien, structureel (dat wil zeggen jaarlijks) drie miljoen bijeen te scharrelen, wil het in zijn huidige vorm kunnen voortbestaan. Dat ziet er somber uit. Somberder nog dan pakweg 60 jaar geleden, toen de regionale orkesten, aangevoerd door de onvolprezen musicoloog Wouter Paap, een emancipatorisch proces doormaakten. In die tijd kon er, door randstadbril bekeken, uit ‘de provincie’ niets fatsoenlijks voortkomen.

Ik ben oud genoeg om daar het een en ander van te hebben meegemaakt. De worsteling om het voortbestaan van het Frysk Orkest met name. Je kunt er zonder overdrijving van zeggen dat dat toen met dubbeltjes van de Friese bevolking overeind is gehouden.

Toen ik begin 1956 als aankomend journalist in Leeuwarden kwam te werken, verschenen daar maar liefst vijf dagbladen, inclusief een Friese editie van het Het Vrije Volk. Die kranten waren net een gezamenlijke actie begonnen, onder de merkwaardige naam Open Doekje voor het Frysk Orkest. Het benul over de praktijk van een symfonieorkest, waaraan nimmer een toneeldoek te pas komt, was blijkbaar nihil.  Misschien moet ik voor de jongelui even uitleggen, dat met een open doekje, applaus bij open doek wordt bedoeld. In het hedendaagse theater speelt het lijsttoneel met halen en zakken van een ‘gordijn’ nauwelijks meer een rol.

De actie bestond eruit, dat de kranten – over hun onderlinge wedijver heen stappend – dagelijks een thermometer publiceerden, die de stand van de collecte weergaf. Daartoe kwamen redacteuren van die dagbladen elke middag om 12 uur in het betreurde Leeuwarder hotel Amicitia, onder voorzitterschap van Keimpe Sikkema, chef-redacteur van de Leeuwarder Courant, bijeen. Ik werd als Brabander door Sikkema voor het eerst geconfronteerd met het Frysk, door hem ook nog eens uitgesproken met pijp geklemd tussen de tanden. Het eerste woord dat ik zodoende leerde was goune (spreek uit goene), oftewel gulden!  Welnu binnen een half jaar speelde Friesland het op deze manier klaar, het toen formidabele bedrag van 120.000 goune bijeen te brengen. Het kwam neer op de redding van het Frysk Orkest.

De kranten hadden de smaak te pakken gekregen en organiseerden vervolgens een soortgelijke actie voor de stichting van een kinderboerderij in Leeuwarden.